Fraisoro nekazaritza kalitateko eta berrikuntzako laborategia

Gipuzkoako Foru Aldundiko Fraisoro Nekazaritza Kalitateko eta Berrikuntzako Laborategiak, hainbat arlotako analisi eta diagnostiko zerbitzuak eskaintzen dizkio, nekazaritza eta abeltzaintzako setoreari, tokiko produktuen kalitateari laguntzeko helburuz.
Lan ildo nagusiak ondorengoak dira:
• Abere osasuna: Behi, ardi, ahuntz eta txerrien gaixotasunen diagnostikoa, Gipuzkoako abeltzaintza sektorearen osasuna hobetzen lagunduz.
• Landare-osasuna: intsektuek, onddoek, bakterioek, birusek eta beste eragile batzuek eragindako baratzeko, basoko, fruta-arboletako eta landare apaingarrietako izurriteen eta gaixotasunen diagnostikoa.
• Uraren eta isurien analisia: Uraren kalitatearen ebaluazioa eta isurien Kudeaketa, ingurumena babesten laguntzeko.
• Lurzoruen eta substratuen analisia: Nekazaritza eta basogintzako ekoizpena hobetzeko, lurzoruen emankortasuna eta substratuen kalitatea aztertzen du.
• Kirol-zelaiak: Futbol, errugbi eta golf zelaiak mantentzeko eta hobetzeko azterketa espezifikoak.
• Animalien elikadura: Ganaduan dieta orekatua eta egokia ziurtatzeko azterketak.
• Sagardo eta txakolinaren analisi fisiko-kimikoa: Produktuen kalitatea neurtzeko hainbat parametro aztertzen dira, hala nola alkohol-maila, azidotasuna, pH-a, azukre, sulfitoak eta bestelako osagai kimikoak. Azterketa hauek sagardo eta txakolinaren kalitate estandarrak bermatzen laguntzen dute.
Sagardoaren kasuan, 2024an, 3.903 lagin aztertu ziren, 29.054 zehaztapen fisiko-kimikorekin. Lagin hauek Sagardoa egiteko prozesuan egoera oso desberdinetan daudenean azter daitezke: muztioak, hartzidura-prozesuan dauden sagardoak, botilaratzeko prest daudenak eta orokorrean sagardogileak behar duen momentuko produktua, bai kalitatea hobetzeko, baita araudia betetzen dela bermatzeko ere.
2013an laborategia martxan jarri zenetik, dastatze-panelean 1.215 dastatze saio baino gehiago egin dira guztira
Aurreko urtearekin alderatuta, analisi fisiko-kimikoetarako lagin kopuruak zertxobait behera egin badu ere, lagin bakoitzeko zehaztapenek gora egin dute, eta dastatze-analisiei dagokienez, dastatutako lagin kopuruak ere gora egin du.
• Sagardoaren Dastatze-analisiak: Fraisoro Laborategiak erreferente izaten jarraitzen du produktuen kalitatea hobetzeko orduan. 2013an martxan jarri zenetik, dastatze-panelean 1.215 dastatze saio baino gehiago egin dira guztira. Aurten, dastatzaile berriak formatzeko prozesua abian jarri da, eta datorren urtearen hasierarako 8 dastatzaile berri guztiz prestatuta egotea aurreikusten da.
Dastatze analisiari dagokionez 2024ean, sagardo naturalaren 520 lagin dastatu ziren, Euskal Sagardoa Jatorri Deiturari zein Gorenak zigiluari zuzenduak.
2004az geroztik, Egiaztapenerako Erakunde Nazionalaren (ENAC) akreditazioa du, eta saiakuntzen kalitatea eta fidagarritasuna bermatzen ditu
Kalitatearekiko eta jasangarritasunarekiko konpromisoa Fraisoro Laborategiak, analisi eta diagnostikoko kalitatezko zerbitzua emateko, kalitate eta jasangarritasun estandar zorrotzen arabera egiten du lan, analisien bermea, ingurumenaren babesa eta ezinbestekoa den pertsonen osasuna bermatzen duten sistemetan oinarrituz:
1. Akreditazioak eta ziurtagiriak:
• 2004az geroztik, Egiaztapenerako Erakunde Nazionalaren (ENAC) akreditazioa du, eta saiakuntzen kalitatea eta fidagarritasuna bermatzen ditu.
• 2010ean, urtero berritzen den UNE-EN ISO14001, Ingurumena Kudeatzeko Sistemaren ziurtagiria lortu zuen.
• Laneko Arriskuen Prebentziorako ISO 45001 Sistemaren ziurtagiria du, Langileen segurtasunarekin eta ongizatearekin duen konpromisua bermatuz.
2. Ingurugiroarekin konpromisoa: Energia aurrezteko, energia berriztagarriak bultzatzeko eta hondakinak eta emisio kutsatzailean murrizteko neurriaz ezartzen ditu.
Fraisoroko Nekazaritzako eta Ingurumen Laborategiak funtsezko zeregina du Gipuzkoako lurraldearen garapen iraunkorrean, bertako nekazari, abeltzain eta ekoizleei laguntzen die beharrezkoak dituzten analisi eta zerbitzuak eskainiz.
Informazio gehiago nahi izanez gero, bisitatu webgune ofiziala: https://www.gipuzkoa.eus/eu/web/fraisoro/
Egilea: Agurtzane Andueza, Gipuzkoako Foru Aldundiko Fraisoro Nekazaritza Kalitateko eta Berrikuntzako Laborategiko zuzendaria
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
2024ko urriaren 21 eta 28ko asteetan Cider Week 2024 izan da. Hala, sagardo dastaketak eta harmonia gastronomiko bereziak eskaini dira bertako zein nazioarteko sagardoekin Donostiako, Tolosako, Arrasateko eta Hernaniko hamar leku gastronomikotan: Ama, Bertakoteka, Tolosaldea Jatetxea, Arteaga Jauregia, Mala Gissona, Errioguarda Enea, Bodega Klandestina, Taupada Taberna, Sukaldean Aitor Santamaria, Basqueland Izakaia eta Sagardoetxea Museoa.
2024ko irailaren 19tik azaroaren 3ra Udazken Zaporez izan da sagarraren uzta garaiaz gozatzeko: XXIV. Sagar Uzta jaia, familientzako sagar muztioaren elaborazio tailerrak Sagardoetxean, Sagar-Bira mendi buelta, dolareko lanak eskola umeekin eta sagarrekin egindako pintxoen lehiaketa eta dastaketa.
Egilea: Sagardoaren Lurraldea
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
El pasado 4 de diciembre, la cultura sidrera asturiana ha entrado en la lista de la UNESCO del Patrimonio Cultural Inmaterial de la Humanidad siendo motivo de celebración para todos los asturianos y para los amantes de la sidra en general.
Esta cultura es un patrimonio colectivo que trasciende la propia bebida y engloba una multitud de prácticas culturales en torno a ella, de tal modo que se ha transformado desde hace siglos en seña de identidad para los asturianos.
No solamente la bebida en sí, sino también elementos como la tradicional botella verde de 70cl. creada allá a finales del s.XIX, el vaso de sidra ancho también desarrollado en aquellos años, el hecho de compartir el mismo, el escanciado, el vocabulario específico de la sidra en lengua asturiana, las espichas y romerías y toda esa cultura desarrollada en torno a la sidra son parte de ese Patrimonio Inmaterial Cultural de la Humanidad.
La historia de la sidra en Asturias se remonta al menos al s I d.C, según los últimos descubrimientos arqueológicos en la Sima de la Sobia, destacando después su importancia desde el s. VIII, con el reino de Asturias en abundante documentación medieval donde se incluyen pumaradas y lagares en donaciones y testamentos.
A lo largo de los siglos esta bebida logra establecerse como un producto identitario de la región y como elemento vertebrador de la sociedad. No en vano Asturias es la región del mundo con mayor consumo per cápita de esta bebida.
La declaración de la Unesco obliga a proteger la Cultura Sidrera Asturiana en todas sus facetas: desde la pumarada hasta el escanciado, pasando por el vaso y la botella y cada 5 años se evaluará la concesión y se analizará si se han implementado medidas de salvaguarda y el desarrollo de las mismas.
Egilea: Eduardo Vázquez Coto
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
Nafarroako txoko desberdinetako sagardo sagar ekoizleek Sagarrica Elkartea sortu dute sektorea antolatzeko eta ordezkatzeko, elkar ezagutzeko, elkarri laguntzeko eta denen artean elkarlana sustatzeko. Elkarteko presidentea den Lander Sagaseta sagar ekoizlearekin batera Elkartearen xehetasunak ezagutu ditugu.
Fruitel Elkartea bidelagun, Sagarrica Nafarroako sagardo sagar ekoizleen elkartea sortu zuten 2022 urtearen amaieran helburu hauekin: Nafarroako sagar ekoizleak elkar ezagutzea, bertako sagar barietate zaharrak berreskuratzea, Euskal Sagardoa sor-markan sartzeko urratsak ematea eta sagarren ekoizpenaren sektorearen errentagarritasuna lortzea.
Doneztebeko, Baldorbako, San Adriango eta Oskozko lau sagar ekoizle zeuden taldean hasiera hartan, baina pixkanaka jende gehiago taldera batzen joan zen, eta gaur egun hamabost ekoizle daude Sagarrica Elkartean sartuta. Ekoizle txikiak izan arren, denen artean 80 bat sagar hektarea dauzkate.
Nafarroa ere sagarrondo herrialde bat da, eta Iparraldeaz gain, historikoki Ebroko Erriberan eta Arga ibaiaren ertzean sagastiak egon dira: “Sagar barietateei dagokionez aberastasun genetiko handia dago Nafarroan: “Bertan baditugu 200 sagar barietate sagardotarako zein mahairako”.
“Euskal Sagardoa Jatorri izendapenaren barruan egoteak kalitate gorenean lana egiteko aukera emango digu”
Sagarraren zaintzak garrantzia handia du, eta bertako sagar barietate zaharrak berreskuratzea Elkartearen helburuetako bat da: “Sagar barietate berdinak tokiaren arabera ezberdin funtzionatzen du, eta hori gertatzen da “Narbarteko Gorria” sagar barietatearekin. Jatorria Narbarten duenez, ondo aklimatatzen da Baztan-Bidasoa aldean zein Erriberan, baina beste lekuetan su-gorrinak kaltetzen du”.
Gaur egun lander Sagasetak bere lurretan ekoizten dituen sagarrak Gipuzkoako sagardotegiek hartzen dituzte, sagardoa egiteko. Sagarrica Elkartean sagardo sagar ekoizleak bakarrik sartuta daude, eta nahiz eta sagarrak Gipuzkoako sagardotegietara ekarri, Nafarroako sagardo ekoizleek ere erabiltzen dituzte beren sagardoa ekoiztu ahal izateko: “Dolarea Nafarroako Sagardogile Elkarteko sagardogile batzuk sagar ekoizleak ere badira, eta Sagarrica Elkarteko kide dira”.
Sagarrica Elkartearen sorrera Nafarroan sagarrondoen inguruan dagoen tradizioa eta kultura biziberritzeko bultzada izan da, eta sektorea hobetzeko helburuz ari dira lanean: “Etorkizunera begirako gure erronkarik nagusietakoa sagarraren ekoizpena erregulatzea da, horrek egiten dugun lanean segurtasuna bermatuko digulako eta sagardotarako sagarren ekoizpenaren sektoreari errentagarritasuna lortzeko aukera emango diolako”.
2017az geroztik Nafarroako sagardo sagar ekoizpena Euskal Sagardoa Jatorri Izendapenean onartua izateko lanean dihardu Elkarteak, hauen ustez sor-marka barruan egoteak kalitate gorenean lana egiteko aukera emango dielako Sagarrica Elkarteko sagar ekoizleei: “Nafarroan baditugu Jatorri Izendapenaren barruan sar daitezkeen 50 sagar barietate. Beraz, ekarpen hori egingo genioke jatorri izendapenari”.
Egilea: Sagardoaren Lurraldea
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
Sagardoaren Lurraldea Dokumentazio Zentroa sagardoari lotutako kultura-ondarea zaintzeko, ikertzeko eta zabaltzeko funtsezko ardatz gisa finkatu da. Bitxirik preziatuenen artean fototeka dago, irudi historiko eta garaikideen artxiboa, 51.500 erregistro baino gehiago dituena. Zifra ikaragarria da, eta funts horren handitasuna eta aberastasuna azpimarratzen ditu.
Fototeka, kultur ondarea iruditan
Fototeka argazki-bilduma bat baino askoz gehiago da. Iraganerako ataria da, sagardoa Euskal Herriko bizitza, tradizioak eta paisaiak nola moldatzen joan diren ulertzeko leihoa. Sagardoaren kulturaren alderdi bakoitza dokumentatzeko eta ikerketa historiko, antropologiko eta etnografikoak egiteko funtsezko tresna ere bada. Funts hau ez dago adituentzat eta ikertzaileentzat bakarrik, baliabide irekia da eta komunitate osoaren zerbitzura dago. Gainera, Sagardoaren Lurraldea etengabe ari da bilduma digitalizatzen eta katalogatzen, eta, beraz, etengabe hazten ari da, bilduma kontserbatzen eta irisgarritasuna erraztuz.
Fototeka ezagutarazteko estrategietako bat aldi baterako erakusketak dira, publikoari sagardoaren historiarekin eta kulturarekin zuzenean konektatzeko aukera ematen diotelako.
Aurten Sagardoetxea Museoak eta Sagardoaren Lurraldeak “A la yuklat, golpian bat” erakusketa antolatu dute.
Fototeka, “A la yuklat, golpian bat” erakusketaren oinarri
“A la yuklat golpian bat” erakusketa Sagardoaren Lurraldeako fototekan gordetako material grafiko baliotsuan oinarrituta eraiki da. Baliabide horri esker, erakusketarako funtsezkoak diren irudi historikoak atzitzeaz gain, testuingurua eta sakontasuna eman zaizkio erakusketan aurkezten den kultura-kontakizunari.
Fototekaren eta erakusketaren arteko loturak dokumentu-ondare horrek bizia har dezakeela eta hezkuntza- eta dibulgazio-tresna bihur daitekeela erakusten du.
Erakusketak 10 panel ditu. Jokin Mitxelenak egindako marrazkiekin eta antzinako dolare tradizionalen, XX. mendeko lehen erdialdeko sagardotegien, bolo-jokoen, bertsolarien, sagardo botila zaharren, sagastien, lehen Sagardo Egunaren edo Sagardoetxearen argazki sorta zaindua dute, besteak beste, ilustratuta daude. Batzuek eta besteek, sagardoaren munduaren ibilbide bisuala eskaintzen dute XIX. mendearen amaieratik gaur egunera arte.
“A la yuklat, golpian bat” erakusketa
Erakusketak Sagardoaren Lurraldeak kultur ondarea zabaltzeko eta zaintzeko duen konpromisoa indartzen du. Azken berrehun urteetan sagardoa eta aisialdian zehar egindako bidaia gisa sortu da. Txotxaren errituak aisialdia sagardoaren inguruan nola eraldatu duen ezagutzeko aukera ematen du, tradizioa bizirik mantenduz eta garai berrietara egokituz.
1880ko hamarkadan hasten da, sagarrondo eta sagardoarentzako aro berri bat sortu zenean, modernizatuz eta “Nekazaritza Berriaren” printzipioak aplikatuz, ekonomikoki errentagarria eta atzerrian lehiakorra izan zedin.
Sagardotegiaren kontzeptu berri bat ere sortu zen garai hartan: aisialdirako leku bihurtzen dira, eta txalaparta, bertsolaritza edo bola-jokoak ohikoak diren gizarte-gertakarien agertoki. Sagardoa kanilaz kanila zerbitzatzen dute, eta edalontziz edalontzi, eta edalontzia trago bakar batean edaten da. XX. mendearen hasieran 600 sagardotegi txiki zeuden Gipuzkoan, eta horietatik, Donostian 101 zeuden, hain zuzen ere. Hala ere, kopurua aldatu egiten zen urte batetik bestera, sagar-uztaren arabera.
XX. mendearen hasieran 600 sagardotegi zeuden Gipuzkoan eta horietatik 101 Donostian zeuden kokatuta
Diktaduran balio, ohitura eta jardunbide on asko galdu ziren pomologian eta kalitatezko sagardoa egitean, nekazaritza bigarren mailan geratu zelako. 1950eko hamarkadan, Gipuzkoako Aldundiak Zubietako eta Laurgaineko etxaldeak ireki zituen sagardoaren ekoizpena suspertzeko.
Baina krisiak bere horretan jarraitu zuen, eta 1967an sagardoaren ekoizpena punturik baxuenera iritsi zen. Sagardotegi askok ateak itxi zituzten, negozio ez oso errentagarria zelako eta, gainera, sagardoak ospea galtzen zuelako ardoaren, garagardoaren eta freskagarrien aurrean.
Ekoizpenak behera egin arren, elkarte gastronomikoek sagardoaren kontsumoarekin jarraitu zuten, eta zuzenean erosten zuten sagardoa ekoizten zen baserrietan: batzuk probatu ondoren, gizarteari eraman nahi ziotena aukeratzen zuten. Sagardoa kupeletatik zuzenean dastatzea oso ezaguna egin zen, gaur egun txotx erritua bezala ezagutzen duguna bihurtu arte, non sagardotegi guztiek ateak irekitzen dituzten urtarriletik apirilera sagardo berria eta sagardotegiko menu tipikoa dastatzeko.
Hala ere, txotx erritoaren arrakasta baino lehen hasi ziren sagardoa botilan sustatzen, eta 1976an antolatu zen lehenengo Sagardo Eguna Astigarragan. Data horietan ere, Fraisoroko Esperimentazio eta Prestakuntza Zentroak sagardoa egiteko teknikak hobetu zituen.
2006an Sagardoetxea Museoa inauguratu zen. Euskal sagardoaren kultura kontserbatzen eta zabaltzen dihardu. Bisita gidatuak eskaintzeaz gain, sagarrondoan eta museo-gunean, sagarraren eta sagardoaren kulturarekin lotutako ekitaldiak eta aldi baterako erakusketak antolatzen ditu (adibidez, hau), eta dokumentu eta pieza etnografikoen kontserbazioa sustatzen du.
Azken urteotan kalitate handiko sagardo naturala egiten ari dira, bertako barietateetako sagarrondoen hektarea asko landatzen ari dira eta euskal sagardotegi tradizionala irudikatzen duten establezimendu berri-
tzaileak ireki dituzte. Hori guztia sagardoaren sektorea bizitzen ari den dibertsifikazioaren eta berrikuntzaren erakusgarri da.
“A la yuklat golpian bat” Sagardoaren Lurraldearen fototeka kultur proiektuetarako iturri dinamiko nola bihur daitekeen erakusten duen adibide argia da. Horregatik, Sagardoetxean Dokumentazio Zentroan sartzera animatzen zaituztegu, artxiboko 51.500 irudi baino gehiago ikusteko eta sagardoaren historiarekin eta kulturarekin zuzenean konektatzeko.
Egilea: Lourdes Odriozola, historiadora
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
Para caracterizar un producto final, las denominaciones de origen han querido siempre acompañar la definición del territorio implicado de un surtido de variedades llamadas autóctonas. Pero, ¿qué es una variedad calificada de autóctona? En nuestro caso, hablaremos de la siguiente fruta: la manzana.
El termino viene del griego antiguo (autós = si-mismo, chthón = tierra) y significa “implantado desde mucho tiempo, indígena, de la tierra” y se refiere a la aparición o a la presencia de una cosa en el lugar de su descubrimiento. El opuesto a autóctono es alóctono, lo que significa que esta cosa apareció en otro lugar lejano y no es del lugar donde se encontró.
Un término cercano es “endémico”, que significa que una cosa existe en una zona en peculiar o que no se puede encontrar en otra parte del mundo. Pero, al contrario de autóctono, pudo aparecer antes en otra parte del mundo.
El manzano se hibridó varias veces con las especies silvestres que encontró en su periplo hacia nuestras tierras de Europa
Comparando el genoma de distintas variedades cultivadas con variedades silvestres, se consiguió establecer la historia evolutiva de los manzanos actuales.
Domesticados en Asia hacía unos 4.000 años, el manzano se hibridó varias veces con las especies silvestres que encontró en su periplo hacia nuestras tierras de Europa adaptándose a todo tipo de circunstancias de suelo y de clima.
Sabiendo esto, se abre el debate de variedad autóctona (obtenida por hibridación de genoma, natural o razonada) o variedad endémica (por clonaje del genoma, mediante la técnica del injerto o de la reproducción in vitro). Nota: Ver el mapa del viaje de la manzana que se muestra a continuación.
Dos fenómenos se unen para cambiar profundamente el futuro de las especies vegetales y las variedades de manzanos en particular:
a) El calentamiento de la atmosfera que conlleva un cambio climático, con más evaporación del agua lo que lleva a modificar profundamente el ciclo del agua, haciéndolo más caótico.
b) La disminución de la variabilidad genética, consecuencia de las exigencias del comercio moderno que influye en las decisiones agronómicas.
Los climatólogos trabajando para la industria del vino de uva prevén que las temperaturas van a aumentar unos 2 grados Celsius hacia 2050. Y habrá más fenómenos climáticos extremos.
Sabemos que el estrés hídrico, los cambios brutales de temperatura, las lluvias a destiempo, y las heladas son unas de las variables que tienen un impacto profundo sobre el equilibrio entre le los azucares y la acidez, la madurez de los taninos y el perfil aromático de las bebidas alcohólicas.
Así, hablando de nuestra bebida, la sagardoa, antes tenía una fama de bebida seca muy acida, cambiara a un perfil más redondo y con notas florales.Un nuevo mapa del cultivo de la manzana con horizonte a 50 años seria práctico para tomar decisiones, al igual que existe uno para el cultivo de la vid. Queda por hacer todavía.
¿Las variedades de manzana seguirán adaptándose a la gran celeridad del cambio de su ecología?
Seguramente no, y distintas herramientas están barajadas por el sector productivo y la investigación pomológica:
– Buscar variedades endémicas en otras zonas, históricamente más calientes y secas y aclimatarlas a sus territorios.
– Ahora se conocen bien los factores genéticos que influyen en los caracteres fenotípicos de los manzanos. Y al igual que los OGM, se podrían obtener nuevas variedades adaptadas.
– Actuar sobre los suelos para gestionar su capacidad de retención del agua, y así conservar las variedades autóctonas.
– Regar de forma automatizada, con numerosos captores con el fin de ahorrar el agua y así prolongar el uso de las variedades antiguas.
– Adecuar los pliegos de condiciones de las Denominaciones de Origen, para que entren en las fabricaciones de bebidas, otras variedades no expresamente definidas (entre 20 y 30 % por ejemplo).
En resumen, nadie sabe seriamente cuáles serán las variedades llamadas autóctonas en las próximas décadas. Y sobre todo las que van a permitir una rentabilidad para el fruticultor, rentabilidad resumida en dos parámetros: la productividad por hectárea y el precio de venta sobre camión de la tonelada.
Egilea: Dominic Lagadec
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
La elaboración de sidra de manzana tiene una larga tradición en Gipuzkoa que se remonta al menos hasta la Edad Media (Fundación Hazi, 2016). Gracias a ello, en la actualidad todavía se cultivan más de cien variedades tradicionales, si bien la mayoría de la producción se concentra en 24, que son además recomendadas por la D.O. Euskal Sagardoa/Sidra natural del País Vasco (cita), que ampara desde 2016 la producción de sidra de calidad a partir únicamente de manzanas de variedades autóctonas.
Dependiendo de la combinación de S-alelos entre la variedad polinizante y la polinizada, la compatibilidad puede ser total, parcial, o nula
A pesar de la alta y reconocida calidad de la producción, la rentabilidad de los manzanales de sidra guipuzcoanos se ve en muchas ocasiones comprometida por una escasa productividad (cita sagarlan/diputación). Son varias las razones por las que puede explicarse, entre las que se encuentran la propia naturaleza fuertemente vecera de muchas de estas variedades, la climatología desfavorable durante las épocas de floración-cuajado, un manejo agronómico inadecuado y, especialmente, que se desconoce muchos aspectos de la biología reproductiva de las variedades. Más allá de la época de floración, se desconoce su grado de intercompatibilidad genética (S-alelos) y la calidad y viabilidad del polen, lo que dificulta la correcta elección de polinizadores en el diseño de las plantaciones.
El manzano presenta un sistema de auto-incompatibilidad determinado genéticamente por una región del genoma denominada locus S, cuya función evolutiva es la de impedir los efectos negativos de la endogamia (Broothaerts, 2003; Sheick et al., 2018). Debido a este sistema, si el S-alelo del grano de polen coincide con alguno de los S-alelos del estilo de la flor receptora, el grano será incapaz de crecer y orientarse en el estilo hasta llegar al óvulo. Dependiendo de la combinación de S-alelos entre la variedad polinizante y la polinizada, la compatibilidad puede ser total, parcial, o nula (incompatibles). La compatibilidad total se da cuando la variedad polinizante tiene todos sus S-alelos diferentes a la polinizada, la parcial cuando sólo uno lo es diferente, y en el caso de que todos los S-alelos coincidan se da la incompatibilidad. Hasta el momento, se han identificado más de 50 S-alelos en manzano, tanto en variedades cultivadas como silvestres. Esto supone una alta diversidad, aunque en la práctica tan sólo diez (S1, S2, S3, S5, S7, S9, S10, S20, S24 y S28) suponen más del 80% de los S-alelos presentes en las más de 300 variedades analizadas en la literatura (Broothaerts, 2003; Dreesen et al., 2010; De Franceschi et al., 2018; Halász et al., 2011; Sheick et al., 2020). Esto se debe a que los estudios se han realizado en su gran mayoría para variedades modernas y comercialmente importantes de mesa, en las que unas pocas (como Golden, Gala, Jonathan, Fuji o Red Delicious) son parentales muy populares en los programas de mejora genética.
Por otra parte, la calidad y viabilidad del polen varía entre especies y variedades de manzano. Es ampliamente conocida la alta calidad de Granny Smith como polinizador, así como la de variedades silvestres de Malus floribunda, (como Evereste, Golden Gem o Baugene) y que las variedades triploides como Reineta o Jonagold suelen ser malos polinizadores a causa de la escasa viabilidad de su polen.
En este trabajo se presentan los grupos de auto(in)compatibilidad genética (S-alelos) y la viabilidad del polen de las principales variedades tradicionales de sidra cultivadas en Gipuzkoa.
Material y métodos
El estudio se ha realizado los años 2020 y 2021 sobre las 25 variedades de manzana de sidra tradicional recomendadas por la D.O. Euskal Sagardoa/Sidra natural del País Vasco, entre las que se encuentran 19 variedades diploides y 5 triploides. Los árboles de los que se tomaron las muestras estaban plantados en la finca Otalarrea, perteneciente a la Diputación Foral de Gipuzkoa o en el Banco de Germoplasma de la UPNA. Se incluyeron también ocho variedades modernas, con S-alelos conocidos, como referencia para garantizar el buen resultado de los análisis.
La caracterización genética de los S-alelos se realizó mediante un único par de cebadores inespecíficos (De Franceschi et al., 2016, 2018; Sheick et al., 2018), con un proceso que permite detectar todas las variantes de S-alelos presentes en la muestra y comparar su secuencia con una base de datos internacional (NCBI, Nucleotide Blast). Los S-alelos para los que se encuentra una equivalencia en la base de datos quedan identificados, y si no se encuentra equivalencia, se trata de un S-alelo nuevo, no descrito hasta el momento.
Dado que se ha trabajado con material tradicional, era previsible encontrar nuevos S-alelos, ya que los trabajos realizados hasta la fecha se han centrado mayoritariamente en variedades de mesa relevantes comercialmente o en mejora. En los casos en que se encontraron equivalencias, se realizó una confirmación adicional empleando marcadores específicos.
En total, se detectaron 11 S-alelos ya conocidos en las variedades estudiadas, que fueron identificados como S1, S2, S3, S5, S7, S11, S20, S23, S24, S26 and S28. Se detectó un alelo adicional en la variedad Verde Agria para el que no se encontró equivalencia en la base de datos internacional, y que podría corresponder a un nuevo S-alelo no descrito previamente. Dos S-alelos, presentes en las variedades triploides Urtebi Haundi y Mozolua codificaron como alelos nulos y no pudieron ser identificados. Como ya se ha indicado, el hallazgo de nuevos S-alelos no era inesperado, dado que hasta la fecha la mayor parte de los estudios se han centrado en variedades modernas (Broothaerts et al., 2004; Dreesen et al., 2010; De Franceschi et al., 2018), y cuando se han realizado sobre material tradicional o local ha sido común encontrar alelos que hasta ese momento no se había descrito (Broothaerts, 2003; Dreesen et al., 2010). La frecuencia con la que los S-alelos han aparecido en las variedades tradicionales analizadas ha sido muy diferente de la encontrada en estudios previos (Broothaerts et al., 2004; Dreesen et al., 2010; De Franceschi et al., 2018; Halász et al., 2011) hechos sobre un gran número de variedades, tanto modernas como tradicionales. S3, S5, S26 and S28 fueron comunes (>10% de los S-alelos) o muy comunes (>15%) en nuestra muestra. Es de destacar la alta frecuencia con la que se detectó al alelo S26, ya que apareció en nueve de las variedades. A este S-alelo se le considera extremadamente infrecuente en manzano cultivado (M. × domestica), pero aparece con frecuencia en las variedades silvestres como M. sylvestris and M. floribunda (Broothaerts, 2003; Dreesen et al., 2010). De todas las selecciones comercializadas, en este momento solo se conoce el genotipo de Malus Evereste®, que es S20 S26. Los dos alelos que porta son extremadamente raros en manzano de mesa, pero no en el manzano tradicional estudiado: en las variedades de este estudio se ha encontrado una variedad (Haritza) con el S20, y nueve (Limoi, Moko, Txalaka, Reineta Encarnada, Manttoni, Urdin, Mikatza, Mokote e Ibarra) que portan el S26. Esto hace que Evereste sea una variedad parcialmente compatible con todas ellas, ya que solo la mitad del polen que produce es capaz de fecundarlas. Si coinciden en época de floración, Evereste sería un polinizador adecuado, pero no excelente como lo es para las variedades de mesa modernas. La situación podría ser similar para los otros manzanos silvestres comercializados como polinizadores, pero en ellos se desconoce su genotipo, y hacerlo sería un requisito indispensable a la hora de considerarlos o recomendarlos como potenciales polinizadores de las variedades de sidra en la D.O. En conjunto, estos resultados serían un indicador adicional de la existencia de una “población ibérica” diferenciada del resto del manzano tradicional europeo, que ya había sido detectado mediante análisis de estructura genética (Pereira-Lorenzo et al., 2017).
Las variedades quedaron clasificadas en 18 grupos de incompatibilidad (Tabla 1), de los que 13 corresponden a variedades diploides. Cada variedad triploide tuvo su propio S-genotipo, pero en el caso de las diploides, en cinco casos hubo dos o más variedades que compartían genotipo y, por tanto, eran completamente incompatibles entre sí.
Conclusiones
Se han identificado once S-alelos y 18 grupos de incompatibilidad entre las 24 variedades tradicionales de sidra cultivadas en Gipuzkoa y recomendadas por la D.O. Uno de los S-alelos no había sido descrito con anterioridad, y las frecuencias con que los S-alelos
aparecieron fueron muy distintas a lo que se observa en otras variedades locales europeas o en las variedades modernas. Estos resultados constituyen una prueba más de la existencia de una “población ibérica” de manzano autóctono, que ya había sido identificado mediante análisis de estructura genética. La viabilidad del polen fue generalmente buena en las variedades diploides y mala en las triploides. Sin embargo, Urtebi Haundi (triploide) ha mostrado una viabilidad bastante buena y Urtebete y Errezila (diploides) muy baja. Los resultados obtenidos en el estudio permitirán mejorar el diseño de nuevas plantaciones de manzano de sidra tradicional en la región, introducir mejoras en las ya implantadas, así como mejorar la rentabilidad de los manzanales de sidra plantados con estas variedades.
Egilea: Carlos Miranda (UPNA)
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
Conocí a Susanna allá por el año 2018. Por aquel entonces, estaba preparando su libro “Cider Insider”, y confió en mí para que le enseñara algunas sidrerías, le pusiera en contacto con personas relevantes del mundo de la sidra, para probar sagardoa y visitar otros lugares relacionados con la historia, la cultura y el turismo de la sidra en el País Vasco.
Ocurrió poco después de la celebración del segundo Sagardo Forum, cuando pusimos la primera piedra para la creación de Ciderlands, la red internacional de turismo y cultura de la sidra. En aquel momento yo empezaba a descubrir un mundo de sidra más allá de lo que había conocido hasta entonces. No solo algunos países y regiones productoras tradicionales que no conocía, sino también algunas zonas que estaban viviendo una realidad emergente. La revolución de la sidra.
Entre esas realidades estaba la de la sidra artesana en Gran Bretaña, de la que Susanna me hablaba con mucha pasión y aún más conocimiento. Nunca olvidaré los primeros sorbos que compartí con ella de sidras como Little Pomona y Once Upon a Tree, que me sorprendieron gratamente.
En aquel viaje compartimos muy buenos momentos, visitamos sidrerías y hablamos largo y tendido sobre muchos temas. Pero, sobre todo, de sidra. Le expliqué mi idea de crear una red internacional de turismo de la sidra para contextualizar el producto en la realidad social, cultural e histórica que lo rodea y darle más valor. Ella se mostró muy receptiva desde el principio y mostró su disposición a ayudar en lo que fuera necesario.
Si en algo nos ayudó Susanna fue en darnos ánimos para seguir adelante con el proyecto, aportando ideas de forma totalmente altruista y facilitando los contactos de su preciada agenda. En años posteriores, cada vez que me he encontrado con ella, siempre ha tenido alguna idea nueva, algún contacto o alguna forma de ayudar. Lo hizo por placer, por amor a la sidra y porque simplemente era la forma de ser de Susanna: generosa, amable, cariñosa y trabajadora incansable.
En septiembre de 2018, por fin tuvo lugar la primera reunión de lo que todavía era una incipiente red Ciderlands, e invitamos a Susanna a acompañarnos en su fundación, así como para presentar su libro recién publicado. Fue entonces cuando me regaló un ejemplar dedicado que conservo en mi biblioteca como si fuera oro. En 2019 pude asistir a la conferencia CraftCon y conocer de primera mano la realidad de la sidra en los conocidos como Tres Condados de Inglaterra. Tuve la suerte de visitar Little Pomona y compartir agradables veladas con Susanna y James Forbes. En septiembre de 2019, celebramos la reunión anual de Ciderlands en Herefordshire, gracias a la colaboración e inestimable ayuda de Susanna, que hizo equipo con mi buen amigo Gabe Cook.
Susanna ha sido para mí, como para muchas otras personas que trabajan en la promoción de la sidra, una persona enormemente inspiradora, que me abrió los ojos, la mente y las puertas a una nueva realidad. La sidra es todavía muy desconocida en el mundo en comparación con otras bebidas, pero sin duda es más conocida tras su aportación.
Goian bego, Susanna Forbes.
Egilea: Haritz Rodriguez – @ciderzale
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
Aurten ere sagardo lehiaketa, ekitaldi nahiz azoka ugari izan dira nazioartean.
2024an sagardoaren sektoreko nazioarteko 16 ekitaldi baino gehiago izan dira munduan: CiderCon 2024 jardunaldiak eta lehiaketa Estatu Batuetan, Sagar Handia Fest 2024 ekitaldia Estatu Batuetan, Crafton 2024 jardunaldiak Erresuma Batuan, British Cider Week astea Erresuma Batuan, Cider World’24 lehiaketa zein azoka Alemanian, International Cider & Perry Competition 2024 lehiaketa Erresuma Batuan, Hardanger Internasjonale Siderfest 2024 ekitaldia Norvegian, GLINTCAP 2024 (Great Lakes Internacional Cider and Perry Competition) lehiaketa Estatu Batuetan, XI Feira da Sidra ekitaldia Galizian, Sidrama 2024 jaialdia Portugalen, Ross Cider Festival jaialdia Erresuma Batuan, Armagh Food and Sider Weekend ekitaldia Erresuma Batuan, Salon Internacional de les Sidres de Gala 2024 (SISGA) lehiaketa eta azoka Asturiasen, World Cider Awards 2024 lehiaketa Erresuma Batuan, 2024 Australian Cider Awards lehiaketa Australian eta 2024 Fruit Wine & Cider Awards lehiaketa Zeelanda Berrian.
Sagardo naturalaz gain, bertako sagardogileen sagardo apardunak, izotzezkoak eta hainbat zaporetakoak ere sarituak izan dira:
· GLINTCAP 2024 (Estatu Batuak):
Zapiain sagardotegiak 3 sari eta nazioarteko izendapen berezia eskuratu ditu:
– Zapiain: Zapiain Euskal Sagardoa Premium sagardoak lehen saria (sagardo naturala), Joanes de Zapiain sagardoak bigarren saria (sagardo naturala), Bizi-Goxo sagardoak bigarren saria (izotzezko sagardoa) eta International Cidermaker of the Year urteko nazioarteko sagardogilearen sari berezia.
· World Cider Awards 2024 (Erresuma Batua):
Topa sagardotegiak sari 1 lortu du: Topa Brut Artisanal sagardo apardunak zilarra (sagardo aparduna).
· Cider World’ 24 (Alemania):
Euskal Herriko sagardo ekoizleek 5 sari lortu dituzte:
– Bereziartua sagardotegia: Sidra Bereziartua sagardoak honor saria (sagardo naturala) eta Sidra Ona sagardoak honor saria (sagardo aparduna).
– Isastegi sagardotegia: Sidra natural Isastegi D.O. Premium sagardoak urrea (sagardo naturala).
– Zapiain sagardotegia: Euskal Sagardoa Premium sagardoak urrea (sagardo naturala) eta Bizi Goxo ice cider 2017 sagardoak urrea (postrerako sagardoa).
· SISGA 2024 (Asturias):
Euskal Herriko sagardo ekoizleek 15 sari lortu dituzte:
– Baldorba Naturel: Sabaiza sagardoak brontzea (kopako sagardo lehorra), Nahizhaga sagardoak zilarra (kopako sagardo lehorra), Orbaibar sagardoak zilarra (kopako sagardo lehorra) eta Licor Larra Barrik zilarra (sagardo likorea).
– Egiazki sagardotegia: Sagarnoa sagardoak zilarra (kopako sagardo lehorra), Pétillant sagardoak zilarra (Brut sagardo aparduna) eta Spiriteux Egiazki Patxakak urrea (sagardo likorea).
– Kuartango sagardotegia: Callabocas sagardoak zilarra (zaporetako sagardoa), Sagartxo sagardoak urrea (zaporetako sagardoa), Su-Sagardoa sagardoak premium (suzko sagardoa) eta Vermut de sidra Kuartangok zilarra (sagardo bermuta).
– Petritegi sagardotegia: 1526 sagardoak urrea (kopako sagardo erdilehorra), La Petri sagardoak premium (sagardo aparduna), Vermut con sidrak zilarra (sagardo bermuta) eta Vermut con sidra y naranjak urrea (sagardo bermuta).
Egilea: Sagardoaren Lurraldea
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
Astigarragako bihotzean, Petritegi sagardotegiaren ondoan, Malum Rex-ek ateak zabaldu zituen maiatzean, Estatuko lehen Sagar Bar gisa, sagardoaren kultura modu alternatibo eta berritzaile batean bizitzeko aukera eskaintzen duena.
Ainara Otaño eta Jon Torre, Petritegiko familiaren bosgarren belaunaldiko kideek, proiektu hau garatzeko inspirazioa azken hamarkadan munduan barrena egindako bidaietan aurkitu zuten. Alemania, Ingalaterra, Frantzia, Asturias, Bartzelona, Madril eta AEB bezalako eskualde eta herrialdeak bisitatuz, sagardoaren ekoizpen eta kontsumo modu desberdinak ezagutu zituzten, ‘cider bar’, ‘steak house’ eta ‘tap-room’ bezalako kontzeptuak barne. Esperientzia horiek bultzatuta, etxean produktua dibertsifikatzeko eta kontzeptu gastronomiko berri bat sortzeko ideia garatu zuten, sagardoaren gama zabal bat ikusarazi eta gozatzeko espazio bat sortuz.
Sagardozaleek 40 erreferentzia baino gehiago dituzte eskuragarri “Sagardoen Aldare Handia” deiturikoan
Txorrota anitzeko barra
Malum Rexen, sagardoa da protagonista nagusia. Txorrota anitzeko barran, bezeroek Euskal Herriko zein nazioarteko hamabi sagardo mota eska ditzakete. Gainera, Sagar Bar berri honetan ‘Sagardoen Aldare Handia’ deiturikoa aurki daiteke, non sagardozaleek 40 erreferentzia baino gehiago dituzten eskuragarri: sagardo lasaiak, naturalak, apardunak, pét-nat-ak, ekologikoak eta vermuta sagardoarekin bezalako aukerak eskaintzen dira, edari honen mundua sakonki ezagutzeko parada emanez.
Beste fruta zuku batzuekin egindako sagardoak, izotzezkoak, suzkoak eta destilatuak ere aurki daitezke. Nahi duenak, hozkailu handi bat den aldare horretara hurbildu, bere arreta gehien erakartzen duen sagardoa aukeratu eta mahaira eraman dezake, sagardo bakoitzaren ezaugarriak nabarmentzeko diseinatutako kopetan dastatzeko. Zalantzak dituztenek aholkua eska diezaiekete establezimenduko langileei, beren gustuetara hobekien egokitzen den sagardoa gomendatzen jakiteko nahikoa ezagutza baitute.
Sagardoaz haratago, aperitifa edo bermuta hartzeko aukera dago Malum Rexen, bai eta garagardoa eta ardoak dastatzeko ere.
Bertako produktuak, karta gastronomikoaren protagonistak
Ainara eta Argoitz Otaño familiako enologoak sagardoen eskaintza osatzeko erabili duten mimo berarekin osatu dute karta gastronomikoa. Bertako produktuak eta sasoiko osagaiak erabiliz, plater tradizionalak eta modernoak uztartzen dituzte. Malum Rex-eko sukaldaritzak landareen eta animalien munduan du jatorria, eta bertan goxo-goxo sukaldatzen dute, haragijalea, begetarianoa edo beganoa izan, bezeroek gehien gustatzen zaienarekin goza dezaten.
Parrillan prestatutako haragi eta aukera begetarianoak nabarmentzen dira, bezeroei eskuarekin jateko eta zapore berriak deskubritzeko askatasuna eskaintzeko. Horrela, entsaladak, hummus-a, etxeko kroketak, Indiatik datozen pakorak, musaka begetala, txuleta haragiko hanburgesak, beganoak edota hegaluzearenak dastatu daitezke, bai eta parrillan egindako txuletak, sahieskiak, barazkiak edota sardinak (azken hauek udaran). Esperientzia borobiltzeko, etxean egindako postreak ere daude, besteak beste, torradak, sagar krumblea, izozkiak edota gazta tarta.
Sagardoen kartan bezala, gastronomikoan ere aldaketak eta berrikuntzak gauzatzen dira. Izan ere, establezimendu honen apustua urtaro bakoitzeko produktuetara egokitzea da, etengabeko berrikuntzan murgiltzen diren bitartean.
Kultur gune bat
Malum Rexek kultura eta gastronomia uztartzen ditu, asteburuetan musika zuzenean eta beste jarduera batzuk eskainiz, bezeroen esperientzia aberastuz. “Ostiraletan musika saioak daude, sagardo katak eta kata bereziak antolatzen ditugu, hala nola, sagardoa eta txuleta maridajea, eta artisau azoka bat ospatu genuen ere”, azaldu du Jon Torrek. Etorkizunari begira, agenda hori zabaltzeko, espazio berri honen bultzatzaileek erronka hartu dute.
Familia-proiektua
Proiektu berri hau esperientzia luzea duen Petritegiko lantaldearen ahaleginari esker gauzatu da. Ainara eta Jonekin batera, bakoitzak bere ikuspegia eta ideiak islatu baititu. Donostiako ostalaritzan urte luzez aritu den Ariadna Pereira da lokalaren arduraduna. Gainera, Ioritz Otañok, familiaren seigarren belaunaldikoak,
sektorean duen esperientzia eskaini du. Argoitz Otañok, aldiz, Ioritzen anaia eta etxeko enologoa, sagardoei buruz duen ezagutza eta produktu dibertsifikazioan duen esperientzia ekarri dio proiektuari.
Malum Rex: Sagarraren Erregea
Malum Rex izenak badu bere zergatia. Kondairak dioen moduan, 1526. urte inguruan, gaur egun Sagar Bar-a dagon leku horretan bertan, sagardogile zahar batek arrautza handi bat aurkitu zuen sagarrondo baten ondoan. Urte hartako uzta aparta izan zen eta sagardogile zaharrak Saurio arrautza egin zuen opari zoragarriaren erantzule. Hala, altxor preziatua baserrian ezkutatu zuen, oskolatik zein animalia aterako zain, eta Malum Rex izena jarri zion, Sagarraren Erregea.
Sagardogile zaharraren istorioei ez zien jaramonik egin familiak eta urteen poderioz ahaztu egin zituzten arrautza hark ekarritako poz eta onurak. Baina izozteak nagusi ziren negu gordinean eta sagarrondoetan ez zen ez lore eta ez sagarrik ageri. Arrautza bilatzeari ekin bazioten ere, alferrik izan zen. Inork ez baitzuen sagardogile zaharrak berekin eramandako gordelekuaren arrastorik.
Arrautza ez zuten sekula aurkitu, baina arrautza egiazkoa izan zenaren froga argia bizirik da egun. Ahoz aho, belaunaldiz belaunaldi gugana iritsi den izendapena: Malum Rex.
Harrera bikaina
Maiatzean ateak zabaldu zituenetik Malum Rexek harrera bikaina izan duela adierazi du Torrek. “Oso pozik gaude jendearen harrerakin. Udaran oso ondo egin genuen lan sasoiko eskaintzarekin, sardin erreak, bertako tomatea eta plater berriak eskaini genituen. Udazkenean kartan ezarritako berrikuntzek ere harrera ona izan zuten, hala nola, hileko hanburgesa edo taloak”.
Aldi berean, bertan giro lasaia eta jatorra aurki daitekeela nabarmendu du Torrek. “Bikoteak, koadrilak edo familiak etortzen dira gure lokalera, janariaz eta sagardoen aukera zabalaz gozatzeko asmoarekin. Kafea edo aperitifa hartzeko leku egokia da ere. Gainera, parkin zabala daukagu eta natura giroan gaude kokatuak”.
Horrela, Malum Rex gastronomia eta sagardoaren zaleentzako ezinbesteko helmuga bihurtu da. Gainera, bere kontzeptu berritzaile eta eskaintza zabalari esker, Repsol Gidaren lehen ‘Solete’-a eskuratu du.
Sagardoaren zaleentzat, baita zapore berriekin esperimentatu eta sagarraren erreinuan murgildu nahi dutenentzat ere, Malum Rex asteazkenetik igandera dago zabalik, 12:00etatik 24:00etara, eta sukaldeko ordutegia 13:30etatik 15:00etara eta 20:00etatik 21:30etara da. Erreserbak www.malumrex.eus webgunean edo 943 47 26 13 telefono zenbakira deituz egin daitezke.
Egilea: Sagardoaren Lurraldea
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
El festival Sidrama, celebrado cada mes de agosto en la pintoresca localidad de Ponte de Lima, en Portugal, ha logrado consolidarse como el principal evento dedicado a la sidra y a otras bebidas elaboradas a partir de productos de la huerta en el país luso. Desde su primera edición en 2022, Sidrama no solo ha reunido a productores nacionales e internacionales, sino que también ha fomentado el intercambio cultural y la promoción de una bebida que comienza a ganar protagonismo en una región históricamente asociada al vino.
El festival ha fomentado el intercambio cultural y la promoción de una bebida que comienza a ganar protagonismo en una región históricamente asociada al vino
La idea de Sidrama tiene sus raíces en 2019, cuando Ponte de Lima fue escenario de las conferencias CiderTalks. Estas jornadas, organizadas para debatir el potencial de la producción de sidra y el cultivo de manzanas, contaron con la participación de Haritz Rodríguez, Ciderzale, quien compartió su experiencia y conocimientos en el sector. La respuesta positiva de los asistentes demostró el creciente interés por esta bebida y sentó las bases para la creación del festival.
Una primera edición exitosa
Impulsada por el éxito de las conferencias, la empresa OG&Asociados, especializada en la organización de eventos, unió fuerzas con el Ayuntamiento de Ponte de Lima para dar vida a la primera edición de Sidrama en agosto de 2022. Este esfuerzo conjunto marcó el inicio de un evento que en poco tiempo superaría todas las expectativas.
Octavio Costa, principal organizador del festival, recuerda con entusiasmo cómo la edición inaugural logró atraer a más de 20.000 visitantes en apenas tres días. Con la participación de ocho productores portugueses, el evento demostró que había una masa crítica de consumidores interesados en la sidra. “Teníamos las expectativas altas, pero superó nuestras previsiones iniciales”, comenta Costa.
Desde entonces, el festival ha experimentado un crecimiento exponencial. En su tercera edición, celebrada del 23 al 25 de agosto de 2024, participaron veintitrés productores, de los cuales quince eran portugueses. Este aumento refleja el interés de los productores locales por introducirse en el mercado de la sidra.
La cobertura mediática también ha desempeñado un papel clave en el éxito del festival. “La comunicación en prensa y medios nacionales ha sido fundamental para atraer a un público diverso y cada vez más numeroso”, explica Costa. Este esfuerzo ha contribuido a un aumento anual del 10% al 15% en el número de visitantes, mientras que las ventas han crecido un 20%. Estos datos no solo reflejan el éxito del evento, sino también un cambio positivo en el consumo de sidra en Portugal.
Una programación variada
El programa de Sidrama, unido a su celebración al aire libre, es uno de sus grandes atractivos. Además de las degustaciones, el festival incluye actividades pedagógicas, talleres y actuaciones musicales. Cada año, los organizadores buscan incorporar nuevos contenidos que enriquezcan la experiencia de los asistentes, fomentando el aprendizaje y la apreciación de la cultura de la sidra.
Al mismo tiempo, Sidrama ha contado desde sus inicios con la participación de productores internacionales, destacando la presencia de sidreros euskaldunes, como Zapiain Sagardotegia de Astigarraga, que no ha faltado a ninguna de las citas, fortaleciendo los lazos entre las regiones sidreras de Portugal y Euskal Herria.
Costa destaca asimismo que la colaboración con productores de la isla de Madeira también ha sido significativa. Además, el organizador del encuentro señala que para la edición de 2025 se espera ampliar la participación internacional, considerando la invitación a sidrerías de otros continentes, como Estados Unidos, Canadá o Japón, lo que subraya la ambición de Sidrama por convertirse en un referente global en el ámbito de la sidra.
Un impulso a la producción sidrera
El Ayuntamiento de Ponte de Lima ha encontrado en Sidrama una plataforma para reforzar su identidad como territorio sidrero. “Supone un momento de comunicación y un espacio vivo de encuentro entre la oferta y la demanda, de presentación al público de las novedades. Además, constata la idea del interés creciente de este producto por parte del consumidor”, explica Costa.
El Ayuntamiento de Ponte de Lima ha encontrado en Sidrama una plataforma para reforzar su identidad como territorio sidrero
De esta manera, la región, tradicionalmente vinculada al vino, está comenzando a reconocer el potencial de la sidra como un producto distintivo. Los agricultores locales, que cuentan con una abundante producción de manzanas, han encontrado en la sidra una forma de diversificar sus actividades.
En este aspecto, la Universidad Politécnica de Viana do Castelo, a través de la Escuela Superior Agraria en Ponte de Lima, desempeña un papel crucial al proporcionar conocimiento y apoyo técnico en el cultivo de manzanas y la producción de sidra. El Ayuntamiento, por su parte, ha sido fundamental en la promoción de la sidra como producto emblemático y en la consolidación de Ponte de Lima como destino turístico asociado a esta bebida.
Además, el festival Sidrama ha sido clave para impulsar la producción y el consumo de sidra en la región y en Portugal en general. “Se nota ese trabajo de fondo. Lento pero evolutivo”, señala Costa. Algunos restaurantes comienzan a incluir la sidra en sus cartas, y los bares, especialmente las cervecerías ‘craft’, tienen una oferta regular de sidra nacional y alguna que otra importada. Costa considera que la presencia de marcas industriales que destacan la palabra “sidra” ha contribuido a aumentar su visibilidad, permitiendo que esta bebida gane terreno en un mercado portugués en el que tradicionalmente no ha habido mucha cabida para la sidra.
Perspectivas futuras
De cara a futuras ediciones, Sidrama aspira a seguir creciendo y diversificando su oferta. La intención de invitar a sidrerías de otros continentes refleja el deseo de posicionar a Ponte de Lima y a Portugal en el mapa internacional de la sidra. Este enfoque no solo enriquecerá la experiencia de los asistentes, sino que también fomentará el intercambio de conocimientos y prácticas entre productores de diferentes regiones del mundo.
Además, se prevé un incremento en el número de participantes nacionales, lo que indica un desarrollo positivo en la producción de sidra en Portugal. La inclusión de nuevos contenidos en la programación, que combinen aspectos pedagógicos, lúdicos y artísticos, continuará siendo una prioridad.
Egilea: Sagardoaren Lurraldea
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
EDA Drinks & Wine Campusak urrats sendoak ematen jarraitzen du gastronomia likidoari buruzko prestakuntza emateko unibertsitate-zentro bat abian jartzeko. 2024 mugarriz betetako urtea izan da Elisa Ucarren zuzendaritzapean Basque Culinary Center ospetsuak sortutako hezkuntza-proiektu honentzat.
Urte hasieran, Gasteizko eta Guardiako egoitzak diseinatzeko lehiaketa abiarazi zuten, eta dagoeneko Carvalho Araújo portugaldar arkitektura-estudioari esleitu diote lan hori. Uztailean, Ardoaren Talentu Gazteen Topaketa egin zen Samaniegon, eta 80 ardogile baino gehiago bildu ziren. Ekainean, campusak bere Upeltegien Kontseilua aurkeztu zuen, eta irailean EDA Beer Summit, garagardogintzaren sektoreko profesionalen topaketa.
Urte amaieran mugarri ugari izan ziren, hala nola Batzorde Adituaren aurkezpena, WSET – Wine & Spirit Education Trust-ekin bere prestakuntza kualifikatua emateko akordioa iragartzea, eta Penedesen Ardoaren Talentu Gazteen hirugarren Topaketa egitea.
Abenduan, EDA Drinks & Wine Campusek sagardoari buruzko lehen ikastaroa eskaini zien sektoreko profesionalei, Euskal Sagardoa DOrekin lankidetzan. Prestakuntza Haritz Rodriguezek eman zuen, Estatu espainiarreko sagardo ziurtatuaren lehen pommelier edo sommelierrak, eta beste urrats bat erakusten du campusak hain errotuta dagoen Euskal Herriko sagardoari eskaini nahi dion lekuan.
Egilea: Sagardoaren Lurraldea
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
Las Denominaciones de Origen e Indicaciones Geográficas protegidas son fórmulas de protección de productos con arraigo en una zona geográfica concreta. La existencia de las mismas ayuda a dar visibilidad al producto, establecen normas para su elaboración y sobre todo permiten proteger y asegurar el futuro de una tradición gastronómica. En el caso de la sidra y la perada, existen 22 denominaciones e indicaciones en todo el mundo.
La principal diferencia entre las DOPs y las IGPs es el pliego de condiciones que, por lo general, es más restrictivo en el caso de las denominaciones que en el de las indicaciones. En las primeras, todos y cada uno de los procesos de un producto alimentario deben realizarse en la zona geográfica delimitada a la que alude la denominación, mientras que en las indicaciones cabe la posibilidad de que solo uno de los procesos se realice en dicha zona. Por poner un ejemplo, las IGP Turrón de Jijona y Alicante permiten el empleo de almendras foráneas, una de las principales materias primas. Esto no podría ocurrir en el caso de una DO.
En Euskal Herria existen 20 Denominaciones de Origen, de las cuales 3 son supra-autonómicas (Rioja, Idiazabal y Cava). Nafarroa es el herrialde que más protecciones de este nivel atesora (12), incluidos 5 vinos de pago. En la Comunidad Autónoma Vasca hay 7, entre las que se repiten las 3 supra-autonómicas antes mencionadas, y en Ipar Euskal Herria hay 4, que pronto aumentarán a 5 con la ampliación de nuestra DO Euskal Sagardoa, que pasará a ser la primera denominación de origen transfronteriza de Europa.
En el mundo existen alrededor de 1.700 DOs e IGs del vino, mientras que solamente hay 22 de sidras y peradas. De ellas, 7 están ubicadas en el Estado francés (pronto 8 con la ampliación de Euskal Sagardoa) y en 2 el Estado español (en Euskal Herria y en Asturias). En Normandía y en Bretaña, además, existen sendas Indicaciones Geográficas que engloban la totalidad de las regiones, además de las Denominaciones de Origen específicas, que se elaboran en un entorno geográfico más concreto y con su propia regulación. El Reino Unido cuenta con 8 Indicaciones Geográficas Protegidas, que desde la salida de la UE ya no dependen de la Comisión Europea, aunque existen acuerdos para el respeto mutuo de las designaciones.
La sidra es un producto relativamente desconocido, sobre todo en aquellos lugares en los que no hay tradición. Incluso en aquellos lugares en los que se produce y consume, el conocimiento de otras realidades fuera de su entorno geográfico es bastante limitado. Aún siendo una realidad comparativamente muy pequeña, hemos creído interesante traer aquí una relación de las denominaciones e indicaciones de sidras y peradas del mundo.
IG CIDRE DE BRETAGNE y CIDRE DE NORMANDIE
Se trata de dos indicaciones geográficas separadas. Cada una de ellas engloba la región que les da nombre: Bretaña y Normandía. Ambas regulaciones son idénticas, solamente difieren en la zona geográfica de producción. Se trata de normativas mucho más permisivas que las denominaciones de origen de estas mismas regiones. En el caso de ambas indicaciones, todos los procesos deben tener lugar en la zona geográfica indicada, excepto el envasado, que puede eventualmente realizarse fuera. Ambas permiten la adición de agua, el uso de mostos concentrados (hasta un 40%), la edulcoración con mosto de manzana de sidra, la pasteurización y la gasificación, ya sea por métodos naturales (tradicional o charmat) o la carbonatación forzada (exógeno).
DO CIDRE COTENTIN
Ubicada en Normandía, bañada por las aguas del Canal de la Mancha en la península que le da nombre, la DO Cidre Cotentin se creó en 2016. Actualmente existen 10 productores dentro de la regulación, que elaboran una sidra con mucho cuerpo y un ligero dulzor, con las características notas amargas que le confieren las manzanas de sidra del lugar. El reglamento no permite añadir Co2 ni pasteurizar, y la sidra puede ser Brut o Extra-brut. Algunas de las manzanas tradicionales que emplean para su elaboración son: Belle fille de la Manche (dulce-amarga), Clos Renaux (dulce) y Petit Jaune (ácida).
DO CIDRE DU PERCHE
Esta denominación de origen normanda existe desde 2020 y aglutina a 7 productores que elaboran unas 150.000 botellas anualmente, con zumo de manzana fresco proveniente de 153 hectáreas de manzanos en agricultura orgánica. El pliego de condiciones autoriza el empleo de 40 variedades de manzana de sidra de las más de 200 que existen en Normandía: Gringoire (amarga), Atroche (dulce), Moulin à vent (dulce-amarga) Groseille y Queue Torse (ácidas). Se elabora mediante fermentación espontánea con levaduras autóctonas. Es una sidra espumosa cuyo Co2 se obtiene mediante segunda fermentación en botella.
DO POIRÉ DOMFRONT
Se trata de la única denominación de origen existente para una sidra de pera o perada en el mundo, elaborada en la comuna normanda de Domfront, situada en el departamento de Orne. Actualmente hay 15 productores asociados, que elaboran perada con peras provenientes de los cerca de 100.000 perales de la región, con una productividad de 25.000 toneladas. Algunos árboles son capaces de producir una tonelada de fruta. La denominación permite el empleo de 30 variedades de peras, pero al menos el 40% de la Poiré Domfrontais debe provenir de la principal variedad Plant de Blanc. Otras variedades empleadas son Rouge Vigné, Gros Blot, Plant Roux, De Cloche y Gaubert.
DO CIDRE PAYS D’AUGE
Las sidras del Pays d’Auge se elaboran a partir de manzanas procedentes de la zona geográfica específica, ubicada también en Normandía. Se aprobó en 1996. El pliego de condiciones es bastante estricto en lo que al cultivo de la fruta se refiere. Todos los manzanales deben tener al menos un 70% de variedades amargas, no pueden tener más de un 15% de manzanas ácidas y no puede cultivarse más del 60% de una misma variedad en la misma parcela. Asimismo, establece límites en cuanto a rendimiento tanto de los manzanales como de los manzanos. En total, hay 48 variedades que se pueden utilizar en la denominación, entre las que destacan las siguientes: Bedan, Bisquet (fenólicas); Cockroach, Germaine (dulces) y Rambault (ácida).
DO CIDRE CORNOUAILLE
Es la única denominación de origen protegida de Bretaña, y engloba a productores de la región de Finistère. Fue creada en 1996 y hoy en día engloba a cerca de 70 productores. Tradicionalmente, las sidras bretonas (al igual que algunas normandas) se elaboran mediante la creación del “chapeau brun” (sombrero marrón) para eliminar la pectina y clarificar el resultado final. La DO es bastante estricta en cuanto a marcos de plantación y productividad de los frutales, aunque estos rendimientos pueden modificarse por orden de las autoridades si las condiciones climatológicas han sido muy desfavorables. Algunas de las manzanas utilizadas son: Kermerrien, Marie Ménard (amargas); Prat Yeaod, Douce Moên (dulce-amargas); Douce Coêtligné, Avalou Bélein (dulces); Guillevic (ácida). Con esta última se elabora además una sidra monovarietal con Label Rouge Royal Guillevic.
DO SIDRA DE PUNUCAPA
Punucapa es una localidad chilena situada en la comuna de Valdivia, en la región de Los Ríos, con amplia tradición en la elaboración de chicha y de sidra. No es el único lugar de Chile en el que se elabora sidra, pero si el único que cuenta con una denominación, creada en 2017. El 75% de las manzanas empleadas para su elaboración debe provenir de la localidad que le da nombre, mientras que el resto pueden obtenerse de la provincia de Valdivia a la que pertenece. El reglamento establece condiciones sobre la forma de recolección de la fruta y la elaboración de la sidra, que debe tener entre 4 y 5 grados de alcohol y más de 45 gramos de azúcar por litro. Algunas variedades de manzana permitidas son: Piña, Candelaria, Limona, Norespai, Nata, Reineta, Limón Montes, Plátano, Caramela y Cabeza de Niño.
DO SIDRA DE ASTURIAS
Junto con la vasca, es la única denominación de origen del Estado español, además de la más antigua, pues funciona desde el año 2003. Casi 1.000 hectáreas de manzanos están inscritos en la DO, repartidas en 855 pomaradas o manzanales. En la actualidad 31 lagares pertenecen a la DO, que elaboran sidra con 76 variedades autorizadas. Las manzanas de sidra asturianas se reparten en 9 categorías: Dulce, dulce-amargo, amargo, semiácido, semiácido-amargo, amargo-semiácido, ácido, ácido amargo y amargo-ácido. Algunas de las variedades más empleadas son: Xuanina, Verdialona, De la Riega, Raxao, Durona de Tresali, Regona, Amariega y Madiedo. La DO clasifica sus productos en 3 variantes: Tradicional, Nueva Expresión y espumosa.
DO EUSKAL SAGARDOA
Denominación de origen de la sidra vasca en funcionamiento desde 2017, a la espera de su aprobación definitiva por la Comisión Europea. Recientemente ha ampliado el pliego de condiciones para que las bodegas de Ipar Euskal Herria también puedan participar, por lo que si todo se desarrolla sin problemas pronto se convertirá en la primera DO transfronteriza de Europa. Además, deja abierta la participación de Nafarroa en el futuro. Con unas 500 hectáreas de manzanos de sidra y 139 variedades permitidas, actualmente 48 bodegas elaboran sagardoa bajo el amparo del Consejo Regulador. El nuevo pliego clasifica las variedades en 4 grupos principales, y algunas de las manzanas más empleadas son: Goikoetxe (ácida), Gezamina (amarga), Moko (ácido-amarga) y Aran Gorri (dulce).
IG SIDER FRA HARDANGER
No es una Denominación de Origen sino una Indicación Geográfica de la sidra elaborada en el fiordo de Hardanger, en Noruega, que tiene una climatología particular a pesar de su latitud, gracias a su orografía y a la Corriente del Golfo que atenúa las frías temperaturas y permite el cultivo de manzana. Al estar fuera de la Unión, no necesita el beneplácito de la Comisión Europea, pero emplea una normativa y unas exigencias similares. De hecho, pese a que generalmente la IGP es más laxa, en el caso de Hardanger se trata de un reglamento bastante estricto en lo que al origen de la materia prima se refiere, ya que solo la sidra elaborada 100% con manzana cultivada en el fiordo puede llevar el distintivo. Además, todos los procesos deben llevarse a cabo en el fiordo. Fue aprobada en 2009 y ya cuenta con 25 productores de sidra. Algunas de las variedades más comunes son: Aroma, Gravenstein, Discovery, Summered, Tormod y Franskar.
IG CIDRE DE GLACE DU QUÉBEC
Indicación Geográfica canadiense para la sidra de hielo elaborada en Québec, que aglutina solamente a 4 productores en la actualidad. El zumo se puede obtener mediante crío-extracción (manzanas congeladas) o crío-concentración (mosto congelado), siempre empleando frío natural aunque puede haber excepciones si la climatología no acompaña. La sidra puede ser tranquila o espumosa y debe estar elaborada exclusivamente a partir de variedades tardías cultivadas en Québec y recolectadas en su madurez. La Sidra de Hielo de Québec debe tener entre 9 y 13 grados de alcohol y un azúcar residual de más de 140 gramos por litro. Se emplean variedades de mesa (McIntosh, Cortland, Empire), variedades de sidra (Geneva, Golden Russet, Dolgo, Diva) y manzanas silvestres.
IG SIDRA DE MADEIRA
Esta Indicación Geográfica Protegida portuguesa busca preservar una tradición que se remonta a la época de la colonización de la isla, hace más de 500 años. Todas las etapas de la producción se deben llevar a cabo en la isla de Madeira, a saber: Obtención de la materia prima, extracción del mosto, fermentación, maduración, embotellado y conservación. Se elabora mediante fermentación del mosto natural procedente del prensado de manzanas frescas y en ocasiones, también de mezclas de manzanas y peras cultivadas exclusivamente en la isla. Se utilizan variedades de manzanas de sidra (Barral, Cara-de-dama, Pero Branco, Bico de melro, Da Festa , Domingos , Da Ponta do Pargo , Calhau , Focinho de rat, Vime), de mesa (Golden , Fuji , Starking , Royal Gala, Reineta) y peras (Do Santo, Tenra de São Jorge).
IG HESSISCHER APFELWEIN
El vino de manzana o sidra de Hesse se elabora mediante la fermentación de zumo de manzana con un contenido de fruta del 100%, cuya fermentación, aclarado y embotellado se realiza únicamente en este estado. Tradicionalmente se produce a partir de manzanas con un alto grado de acidez (al menos 6 g/l), típica de las variedades de la región. Es una sidra seca y su efervescencia proviene del dióxido de carbono que se produce durante la fermentación. No está permitido añadir agua ni azúcar en la producción del apfelwein. En ocasiones se añade zumo de la fruta del serbal (speierling) para rebajar la turbidez y aumentar el cuerpo. En total se cultivan en Hesse más de 2.000 variedades, de las cuales algunas de las más utilizadas para elaborar apfelwein son: Holzapfel, Ananasrenette, Glockenapfel, Rheinischer Bohnapfel, Goldparmäne, Schafsnase, Bittenfelder, Weinapfel, Gewürzluike, Kaiser Wilhelm, Landsberger Renette y Boskoop, entre otras.
IG HEREFORDSHIRE, GLOUCESTERSHIRE Y WORCESTERSHIRE CIDER & PERRY
En Inglaterra existen varias Indicaciones Geográficas Protegidas para sidra y perada, en los condados de Gloucestershire, Herefordshire y Worcestershire, conocidos como los Tres Condados. Todas ellas tienen un reglamento idéntico, aprobado en 1996. Solamente se diferencian en que las manzanas y peras deben cultivarse en cada uno de los condados mencionados. Se definen como sidras o peradas elaboradas mediante la fermentación del jugo de manzanas de sidra o de peras de perada tradicionales cultivadas localmente. Se permite el uso de zumo concentrado y la chaptalización. Algunas de las variedades de manzana permitidas son: Brown Snout, Bulmer’s Norman, Dabinett, Ellis Bitter, Kingston Black, Michelin, Redstreak y Yarlington Mill. Algunas de las variedades de peras utilizadas son: Blakeney Red, Hellens’ Early y Brown Bess.
IG TRADITIONAL WELSH CIDER & PERRY
La sidra y la perada tienen una larga tradición y significado histórico en Gales y cuentan con una indicación protegida desde 2017. La Sidra Tradicional Galesa (en galés: Seidr Cymreig Traddodiadol) y la Perada Tradicional Galesa (en galés: Perai Cymreig Traddodiadol) se elaboran a partir del mosto fresco de manzanas o de peras cultivadas en Gales. No se permite la adición de zumos concentrados, azúcares, edulcorantes, colorantes ni carbonatación artificial. El cultivo de la fruta, la producción del mosto a partir del primer prensado, el proceso de fermentación y el acabado final se deben realizar dentro del área geográfica definida. Algunas de las variedades de manzana tradicionales son: Pig Aderyn, Gwell Na Mil, Pig Yr Wydd, Perthyre, Twyn Y Sheriff, Cadwaladr, Afal Anghidi, Cadwallade. En lo que se refiere a las peras de perada, estas son algunas de las más comunes: Arwen, Berllanderi Green y Red, Boy pear, Dingat, Felin Fach, Gellygen Godidog, Gwehelog, Monmouth Red, Rhydlydan, Sant Gwytherin.
Egilea: Haritz Rodriguez – @ciderzale | Consultor de marketing y Pommelier certificado (sumiller de la sidra)
Iturria: Anuario Sagardoaren Lurraldea 2024
2024ko urtekari honek sagardoaren munduko ekitaldi nagusiak bildu, eta albiste esanguratsuenen berri ematen du.
AURKIBIDEA:
3. XXXI Sagardo Berriaren Eguna
3. Gipuzkoako Foru Aldundiaren Sagardo Lehiaketa
4. Sagardoaren eta udardoaren babesa munduan
7. Sagardoa unibertsitatean
8. Sidrama: Portugalen sagardogintzaren tradizioa bultzatzen duen jaialdia
10. Malum Rex, Astigarragan kokatutako estatuko lehen sagardo taberna
12. Nazioarteko sariak bertako ekoizleentzat
13. Susanna Forbes (1962-2024)
14. Sagardo sagar barietateen arteko polinizazioaren bateragarritasuna
16. Bertako sagar barietateen etorkizuna
18. “A la yuklak, golpian bat!” erakusketa: fototekaren ondare kultura zabaltzeko modu bat
20. Sagarrica Elkartea sortu zen 2022an Nafarroako sagardo sagarra bultzatzeko
21. Asturiasko sagardoaren kultura gizateriaren kultura-ondare immaterial gisa aitortua
21. Cider Week eta Udazken Zaporez
22. Fraisoro nekazaritza kalitateko eta berrikuntzako laborategia
“Gure Sagardo Berria” oihu eginda, Gure Zirkuko Iker Galartza, Joseba Usabiaga eta Lur Aranburuk txotx bolada ireki dute Astigarragako Alorrenea sagardotegian, XXXII. Sagardo Berriaren Egunaren ospakizunean. Aurretik, Gezamina barietateko sagarrondo berri bat landatu dute Kontxa Etxeberria plazan.
Ekitaldia eguerdiko 12:00etan hasi da Erribera Kulturgunean prentsaurrekoarekin eta bertan izan dira Xabier Urdangarin (Astigarragako alkatea), Azahara Dominguez (Mugikortasuneko, Turismoko eta Lurralde Antolaketako diputatua), Xabier Arruti (Lurralde Oreka Berdearen diputatua), Clara Navas (Eusko Jaurlaritzako Turismo eta Ostalaritzako zuzendaria), Nora Beltran de Otalora (Elikagaien Kalitate eta Sustapeneko zuzendaria), Unai Agirre (Euskal Sagardoa Jatorri Izendapeneko zuzendaria), Jokin Mariezkurrena (Alorrenea sagardotegiko ordezkaria) eta Gure Zirkuko Iker Galartza, Joseba Usabiaga eta Lur Aranburu (gonbidatuak).
Xabier Urdangarin alkateak etxe bakoitzean mimo handiz egin dituzten sagardo berriak probatzeko momentua dela esan du, eta Euskal Herriko zein kanpoko bisitariei sagardotegietara etortzeko gonbita luzatu die, beti ere errespetuz eta gehiegikeririk gabe. Bestalde, Azahara Dominguez Mugikortasuneko, Turismoko eta Lurralde Antolaketako diputatuak adierazi duenez, txotx denboraldia Gipuzkoarren bereizgarri bat izateaz gain, gure nortasunaren adierazgarri ere bada: “Txotxaren esperientziak, gipuzkoarrak nolakoak garen erakusteaz gain, tradiziorik errotuenak, gure kultura eta bizitza ulertzeko modua islatzen ditu. Hori guztia ekoizleek egunez egun egiten duten lanari esker da”, esan du.
Bestalde, Xabier Arruti diputatuak Euskal Sagardoak eman dituen urratsak nabarmendu ditu, eta sektoreko proiektua izatetik haratago doan Euskal Herri osoko proiektuan bihurtzen ari dela azpimarratu du.
Era berean, Clara Navasek sagardoaren mundua tradizio bat baino gehiago dela gogoratu du: “Erritual bat da, eta sagardoa eta sagardotegiak esperientzia turistikoen funtsezko zati bat dira”, gehitu du.
Nora Beltran de Otalorak hitza hartu duenean nabarmendu du nahiz eta aurtengo uzta ez dela batere erraza izan, emaitza ezin hobea izan dela, kalitate handikoa.
Uztari dagokionez, Unai Agirrek azaldu du aurrekoa baino txikiagoa izan dela, baina espero zen zerbait zela, 2023koa uzta handia izan baitzen. Zehazki, %60 sagar gutxiago ekoiztu dira Euskal Herriko sagastietan, lurraldeen eta zonaldeen arteko ezberdintasunak gorabehera. Hala ere, sagarrak izaera handiagoa izan du. Beraz, Euskal Sagardoa Jatorri Deiturako zuzendariak aipatu duen bezala, aurten sagardotegietan dastatu ahal izango diren sagardoak, orokorrean, kolore eta gorputz gehiagokoak izango dira, eta oso bilakaera ona izango dute luzera. Alkoholari dagokionez, 2023ko uztarekin alderatuta ez dago alde handirik.
Azpimarratu behar da 2024an Euskal Sagardoa Jatorri Izendapenaren egiaztapenarekin 1.300.000 litro sagardo ekoiztu direla, 46 sagardotegitan: bat Araban, hiru Bizkaian eta berrogeita bi Gipuzkoan. Denera, Euskal Sagardorako sagarra egiten duten sagargileak 250 dira eta guztira ia 500 hektarea erabiltzen dira horretarako. 2024an bi milioi kilo pasa sagar bildu dira Euskal Sagardorako.
Gaur goizeko prentsaurrekoan, Alorrenea sagardotegian denboraldiari hasiera emango zion kupela hirugarrena izango zela azaldu du Jokin Mariezkurrenak. Kupel horretako sagardoa urrian Alorreneako familiaren sagastietan (Gezamina, Urtebi Haundi, Urtebi Txiki eta Goikoetxe) bildutako lau sagar barietateekin egindakoa da. Usaintzeko orduan fruta usaina nabaritzen zaio, eta ahoan garraztasunaren, mikaztasunaren eta gozotasunaren arteko oreka dauka.
Gure Zirkuko Iker Galartzak oso hunkituta zegoela adierazi du eta zirkuaren mundua sagardogileenarekin alderatu du: “Guk jendeak ondo pasatzeko lana egin behar dugu, eta zuek ere bai. Jendea gustora egoten da gurera etortzen denean, zazpi urteko umeari gustatzen zaio eta 80 urtekoak zoratzen ateratzen dira gure etxetik”, esan du.
Beraientzat lehen txotxa egitea ohore bat dela azpimarratu eta gero, Joseba Usabiagak honako hau adierazi du: “Show bat eskaintzeaz gain, Gure Zirkuak garrantzi handia ematen dio beste balore batzuk transmititzeari: elkartasuna, familia, laguntasuna… Eta nik uste dut sagardogileek hori ere primeran egiten duzuela”.
Azkenik, Lur Aranburuk Sagardo Berriaren Egunean parte hartzea plazer bat dela aitortu du, eta jendea denboraldi berri honetaz disfrutatzera gonbidatu nahi izan du, elkar errespetatuz eta ondo pasaz.
Bukatzeko, Ana Goitiak txinparta jarri dio prentsaurrekoari monologo bat eskainita.
Prentsaurrekoaren ostean, Gure Zirkuko ordezkariek Gezamina barietateko sagarrondo berri bat landatu dute Astigarragako Kontxa Etxeberria plazan. Ekitaldi sinboliko horrekin naturaren dinamikotasuna eta berritzeko ahalmena azaldu nahi dira.
Sagardotegira sartu aurretik omenaldi txiki bat egin zaie Ramon Izeta eta Ximon Gokioetxea txalapartariei, azken hau iaz hil zena, 30 urte baino gehiagoko ibilbidea egiteagatik. Ondoren, Sagardo Berriaren Eguneko unerik garrantzitsuena iritsi da: Alorrenea sagardotegian “Gure Sagardo Berria” esanda, Gure Zirkuak lehen kupela ireki du, eta horrekin batera, 2025eko sagardo denboraldi berriari ekin zaio.
Organizado por Sagardoaren Lurraldea, el 15 de enero se celebrará el XXXII. Sagardo Berriaren Eguna 2025 para dar la bienvenida a la nueva cosecha y empezar a disfrutar de la sagardo berria. El invitado de este año será Gure Zirkua.
Xabier Urdangarin, alcalde de Astigarraga, dará comienzo a la rueda de prensa a las 12:00 en Erribera Kulturgunea (Astigarraga) junto a los representantes del Gobierno Vasco, la Diputación Foral de Gipuzkoa y la Denominación de Origen Euskal Sagardoa, donde se presentarán las características de la cosecha 2024, la nueva sidra y las novedades del sector.
El momento más especial de esta trigésimo segunda edición del evento, será el de la apertura de la primera kupela: en la sidrería Alorrenea, Gure Zirkua pronunciará “Gure Sagardo Berria”, y dará comienzo a la temporada de sidrerías del 2025.
Antes, plantará un manzano en la plaza de Erribera Kulturgunea. Con este acto simbólico se quiere mostrar el dinamismo y la renovación de la naturaleza.
Programa:
11:30-12:00: Entrega de acreditaciones en Erribera Kulturgunea.
12:00: Rueda de prensa en Erribera Kulturgunea, donde se presentarán las características de la cosecha 2024, la nueva sidra y los acontecimientos más importantes del sector de la sidra.
12:45: Acto simbólico de plantación de un manzano por Gure Zirkua en la plaza de Erribera Kulturgunea.
13:30: Con la llamada de los txalapartaris se bailará la sagar dantza y posteriormente los sagardogiles y representantes de grupos culturales acompañarán a Gure Zirkua a formar parte de la soka dantza para degustar la nueva sidra.
13:45: En la sidrería Alorrenea, Gure Zirkua degustará la nueva sidra al grito de “Gure Sagardo Berria” y se oficializará el comienzo de la nueva temporada del txotx 2025.
Ya fueron protagonistas…
1994, El bertsolari, Andoni EGAÑA.
1995, El futbolista, José Mari BAKERO.
1996, El seleccionador, Javier CLEMENTE.
1997, El pelotari, Julián RETEGI.
1998, El ciclista, Miguel INDURAIN.
1999, El restaurador, Juan Mari ARZAK.
2000, El físico, Pedro Miguel ETXENIKE.
2001, La ciclista, Joane SOMARRIBA.
2002, El maratoniano, Martín FIZ.
2003, El ciclista, Abraham OLANO.
2004, Periko, Mikel y Xabi ALONSO.
2005, La soprano, Ainhoa ARTETA.
2006, El arraunlari, José Luis KORTA.
2007, El pelotari, Juan MARTINEZ DE IRUJO.
2008, El cocinero, Andoni LUIS ADURIZ.
2009, El pelotari, Aimar OLAIZOLA.
2010, La REAL SOCIEDAD DE FUTBOL.
2011, El cocinero, KARLOS ARGUIÑANO.
2012, El presentador, JULIAN IANTZI.
2013, El grupo LA OREJA DE VAN GOGH.
2014, El grupo KALAKAN.
2015, Las protagonistas de la película LOREAK.
2016, El surfista ARITZ ARANBURU.
2017, El cocinero ENEKO ATXA.
2018, El alpinista ALBERTO IÑURRATEGI.
2019, La periodista OLATZ ARRIETA.
2020, La cantante IZARO.
2021, El programa “A Bocados”.
2022, El grupo AMAK taldea.
2023, Los actores AITZIBER GARMENDIA y JON PLAZAOLA.
2024, El cantate IÑIGO ETXEZARRETA del grupo ETS (En Tol Sarmiento)
Sagardoetxea Museoak antolatuta, 2024ko urriaren 21 eta 28ko asteetan Cider Week ekimena egingo da. Horrela, bi aste horietan sagardo dastaketak eta harmonia gastronomiko bereziak eskainiko dira bertako zein nazioarteko sagardoekin Donostiako, Tolosako, Arrasateko eta Hernaniko hamar leku gastronomikotan: Ama Tolosa (Tolosa), Bertakoteka (Tolosa), Tolosaldea Jatetxea (Tolosa), Arteaga Jauregia (Arrasate), Mala Gissona (Donostia), Errioguarda Enea (Hernani), Bodega Klandestina (Donostia), Taupada (Donostia), Sukaldean Aitor Santamaria (Donostia) eta Basqueland Izakaia (Donostia).
Beren eskaintza gastronomikoan oinarrituta, proposamen berritzaile eta interesgarria aurkezten dute Cider Week 2024 barruan, bertako zein nazioarteko sagardoen aniztasuna azpimarratuz. Sagardoen dastaketetatik hasita menu berezietara, eskaintzak sagardoaren eskutik bidaia zaporetsua egitera gonbidatzen gaitu, esperientzia gastronomiko berriak bizitzeko:
Urriak 24 eta 31
· Bertakoteka (Tolosa): Bertakoburger gaua nazioarteko sagardoekin.
Urriak 31
· Ama (Tolosa): Mokadu gazien eta gozoen dastaketa izotzezko sagardoekin.
Urriaren 21eko eta 28ko asteak
· Tolosaldea Jatetxea (Tolosa): Tokiko eta nazioarteko sagardoen dastaketa.
· Arteaga Jauregia (Arrasate): Menu exekutiboa nazioarteko sagardoarekin.
· Mala Gissona (Donostia): Nazioarteko gazten eta sagardoen sorta.
· Errioguarda Enea (Hernani): Merkatuko Menua nazioarteko sagardoarekin.
· Bodega Klandestina (Donostia): Tokiko eta nazioarteko sagardoen hautaketa esklusiboa salmentarako.
· Taupada Taberna (Donostia): Bazkariko aperitiboa bertako edo nazioarteko sagardoarekin.
· Sukaldean Aitor Santamaria (Donostia): Nazioarteko sagardoekin uztartutako menua.
Urriaren 28ko astea
· Basqueland Izakaia (Donostia): Kartako platerak nazioarteko sagardoekin.
Sagardoaren sektoreak dibertsifikazio handia jasan du azken 5 urteetan, eta horren adierazgarri da Sagardoaren Lurraldeak bi urtetik behin antolatzen duen Sagardo Forum ekitaldia. Bertan sagarrari zein sagardoari buruzko jardunaldi teknikoak, Nazioarteko Sagardo Lehiaketa, Nazioarteko Sagardo Azoka zein Cider Week astea antolatzen dira, 3 egunetan sagardoa erdigunean jarrita.
Hurrengo Sagardo Foruma 2025ean izango den arren, Cider Week 2024 ekimenak bertako sagardoak zein nazioartekoak ezagutzeko eta dastatzeko aukera paregabea eskainiko digu aurten ere.
Informazio gehiagorako, kontsultatu Cider Week 2024 ekimenaren ataria
Gipuzkoako Foru Aldundiak antolatzen duen XXIII. Sagardo Lehiaketako txapeldun izendatu dute Zapiain upategia. Irabazten duen laugarren urtea da. Gainera, oraingoan sari hirukoitza eskuratu du Astigarragako sagardotegi historikoak. Izan ere, Euskal Sagardoa jatorri deiturako kategoria nagusian txapela eskuratu du, baina baita beste bi kategoriatan ere: Sagardo apardunetan eta sagardo berezietan, Joanes de Zapiain lursail bakarreko sagardoarekin.
Egoitz Zapiainek jaso zituen sariak hunkituta, upategi honetako familiako hirugarren belaunaldiaren ordezkariak, eta bere taldearekin eta baserritarrekin partekatu nahi izan zituen bai sagastian bai upategian egindako lanagatik. Zapiainen produktua arreta handiz lantzen dutela nabarmendu zuen, gainera, eta sektorea sagardoa nahiz hori ekoizteko ezinbestekoak diren sagarrak balioan jartrzeko egiten ari den ahalegina azpimarratu zuen.
Astigarragako upategiko ekoizpen arduradunak erakundeen laguntza ere eskertu zuen, eta landaketa berriak sustatzeaz gain, «sagarrondoen genetika hobetzeko» ikerketa egiteko beharra aldarrikatu zuen. Bide borretan, kezkatuta azaldu zen gaur egun polinizazioarekin dauden arazoekin, besteak beste, eta berrikuntzaren alde egin zuen zailtasunei aurre egin ahal izateko.
Aurtengo edizioan, Zapiain sagardoak Foru Aldundiak emandako hiru sari nagusiak eskuratu zitue. Ian ere, sagardo naturalaren kategoriaz gain, upategia garaile izendatu zuten sagardo apardun eta sagardo berezien kategoriatan ere. Lehenengoan produktu berri batekin, oraindik merkaturatu ere egin ez den sagardo apardunarekin gailendu zen. Bigarrenean, 2019az geroztik Tolosako Ezeizabarrena baserriko sagasti bakarretik hautatutako sagarrekin ekoizten duen Joanes de Zapiain lursaileko sagardoarekin.
Zapiainek lehiaketa hau irabazten duen laugarren aldia da. Aurretik 2020, 2022 eta 2023an egin zuen. 2024a arrakastaz betetako urtea izaten ari da sagardotegi honentzat. Izan ere, Gipuzkoako lehiaketako hiru kategorietan irabazteaz gain, aurtengo maiatzean Zapiain nazioarteko sagardotegi izendatu zuten munduko sagardo lehiaketarik handienean. Hain zuzen ere, Michiganen ospatzen den Great Lakes International Cider Competition delakoan.
PRODUKTU BERRIAK
Gipuzkoako Foru Aldundiaren Sagardo Lehiaketako XXIII. edizioak azken urteotan euskal sagardotegiak egiten ari diren dibertsifikazioaren aldeko ahalegina nabarmendu du beste behin ere. Sagardo natural ohikotik harago, izotzezko sagardoak, sagar mota bakarrekoak eta apardunak egiten ari dira besteak beste, eta Zapiain aitzindaria izan da usadioari uko egin gabe etorkizunera begira dauden bide berri horiek irekitzen.
Bide horretan, aurrerago aipatutakoez gain, Zapiainek Sagarmut izeneko produktu berria kaleratu berri du, sagardoan oinarritutako aperitiboa, vermutaren antzekoa baina sagarra erabiliz mahatsa beharrean. “Sagarrondoaren malgutasuna arakatzen dugu, haren hostoak zimeldu, oxidatu eta lehortuz, tearekin egiten den antzera. Enborraren azala xigortu eta gure lurraldean jasotako landareekin batera erabiltzen dugu: Milorria, mota-belarra eta zizare-belarra. Buket honi Astigarragako gure upategiko pikondo batetako hostoak gaineratzen dizkiogu. Amaitzeko, Sagar Eztiarekin beratzen dugu eta Sagardoz sagardo lurrintsuen destilatuarekin indartzen dugu, euskal sagarraren izaera eta ondarea gorpuzten duen aperitifa sortzeko.”, adierazi du sagardotegiak.
Iturria: Zapiain sagardoa
Sagarrari eskaintzen zaion XXIV. Sagar Uzta jaiaren jaiaren barruan (irailak 26-28-29), XV. Argazki Rally Digitala izango da Astigarragan. Sagar Uztako ekintza guztietako argazkiak aurkeztu ahal izango dira lehiaketara eta aurten ere, Instagram-en atsegite gehien jasotzen dituen argazkiak publikoaren saria jasoko du.
Oinarriak:
1. Argazkizale guztiek parte hartu ahal izango dute.
2. Izen-emateak: 943550575 / Irailaren 29an 11:30-13:00etara plazan.
3. Izen ematea 5€-koa izango da. Ordaintzeko modua: metalikoan Irailaren 29an 11:30-13:00etara plazan.
4. Gaiak:
Sagar Uzta jaiaren barruan antolaturiko ekintza guztietako argazki adierazgarriak aurkeztu ahal izango dira lehiaketara (ikusi egitaraua).
5. Parte-hartzaile bakoitzak 6 argazki aurkeztu beharko ditu JPG formatuan eta gutxienez 300 pixel-etako erresoluzioan. Argazki bilduma irailaren 30tik urriaren 6ra bitartean bidali beharko da Dropbox edo WeTransfer bidez info@sagardoarenlurraldea.eus helbidera.
6. Sariak:
Bildumarik onena: Sagardoaren kulturako esperientzia + Bertako produktuez osaturiko lotea.
Bigarren sailkatua: Bertako produktuez osaturiko lotea.
Publikoaren saria: Bertako produktuez osaturiko lotea.
7. Epaimahaia bi argazkilari profesionalek eta Sagardoetxeako Zuzendaritzak osatuko dute.
8. Publikoaren saria modu honetan erabakiko da: parte hartzaile bakoitzaren argazki bat argitaratuko da Sagardoren Lurraldearen Instagram-eko kontu ofizialean. Atsegite gehien jasotzen dituen argazkia suertatuko da irabazle.
9. Urriaren 18n, ostirala, arratsaldeko 19:00etan irabazleei sariak banatuko zaizkie eta erakusketari hasiera emango zaio Sagardoetxean.
10. Oinarri hauetan aurreikusten ez diren arazo guztiak rally hau antolatzen duen erakundeak ebatziko ditu.
Oharrak:
1. Lehiaketara aurkeztutako argazkiak antolatzaileen eskuetan geratuko dira.
2. Erakusketa Sagardoetxea Museoan izango da urriak 18-31 bitartean museoaren ordutegian.
3. Saritutako argazkiak eta parte hartzaile bakoitzaren argazki bat erakutsiko dira.
4. Rally honetan parte hartzeak, oinarriak onartzen direla esan nahi du.
5. Epaimahaiaren erabakia apela ezina izango da.
6. Rallyan izena ematearekin batera, pintxo bat hartzeko tiketa emango da.
7. Parte-hartzaile bakoitzak sari bakarra eskuratu ahal izango du.
- Sagarra biltzen hasi dira Euskal Sagardoa Jatorri Deiturako 250 sagastietan.
- Iazkoarekin alderatuta %30 biltzea aurreikusten da.
Euskal Sagardoa Jatorri Deiturarako sagar bilketa hasi da Gipuzkoa, Bizkaia eta Arabako sagasti batzuetan eta datozen egunetan hasiko da gainerako sagastietan. Iazko urtearekin alderatuta, heldutasuna atzerago dator sagastietan, sagar gazietan gehienbat. Uzta txikiagoa espero da, ez-urtea tokatzen delako batetik, neguan hotz gutxi egin duelako eta udaran egindako bero zakar kolpe batek uztaren parte bat bota duelako. Orokorrean, Gipuzkoan Goierri inguruan sagar gehiago da Beterrin baino, neguan hotz handiagoa egin duelako eta horrek eraginda loraldi hobea izan dutelako sagarrondoek. Bizkaian ere antzeko egoera dago, kostalean baino sagar gehiago da barrualdean eta Araban iaz gutxi eman zuen lekuetan da sagarrik gehien. Guztira iazko uztaren %30 inguru biltzea aurreikusten da.
Gaur azaldu ditu datu guzti horiek Euskal Sagardoa Jatorri Deiturak Irungo Etxezabal baserriko sagastian. Uztaren nondik norakoak azaltzeaz gain, sagarraren inguruko azterketa proiektuen berri eman du sektoreak eta beren apustuen berri eman dute Eusko Jaurlaritza eta Foru Aldundiko arduradunek. Prentsaurrekoan parte hartu dute besteak beste Ainhoa Azkonobieta, Euskal Sagardo Jatorri deiturako kide eta Fruiteleko pardaideak, Aitor Etxeandia Fruitel Elkarteko teknikariak, Iker Iglesias Eusko Jaurlaritzako Elikagaien Kalitate eta Industriako Zuzendaria, Mikel Azpiri Gipuzkoako Foru Aldundiko Nekazaritza eta Lurralde Oreka Departamenduko Teknikaria, Lander Sagaseta Nafarroako sagargileak, Bixintxo Aphaule Iparraldeko sagar eta sagarnogileak eta Unai Agirre Euskal Sagardoa Jatorri Deiturako koordinatzaileak.
Iazko uzta handia izaki, aurtengoa txikia izatea aurreikusi zitekeen eta uzta halakoa izan da. Uztak orekatzeko proiektuek beren emaitzak emanagatik ere, zaila izango da oreka hori Euskal Herri guztira zabaltzea eta aurten bezala, beste zenbait faktorek laguntzen ez badute, uzten arteko aldea handia izango da.
Uzta txikiak direnean azukre gehiagoko sagarrak izan ohi dira normalean, baina aurten, udarako euriak medio, iazko alkohol graduazio antzekoa izango dute. Eurien eraginez, heldutasuna ere nahiko atzera dator eta sagastirik gehienetan datorren astean hasiko dira sagarra biltzen.
Datu zehatzak emateko goizegi bada ere, 2 milioi kilo biltzea aurreikusten da Euskal Sagardora bideratutako sagastietan. Urtez urte geroz eta sagar gehiago ari da izaten bertako sagastietan, dauden sagastiak zaindu eta sagasti berriak aldatu eta produkzioan sartu ahala. Bide horretan, sagarzale eta sagardotegien arteko akordioak lotzen ari da Euskal Sagardoa Jatorri Deitura, luzerako elkarlana baita bertako produkzioa handitu, sektoreak indartu, produktuak posizionatu eta kalitatea bermatzeko modurik egokiena.
Sagar Uzta Jaia irailaren 29an Astigarragan
Astigarragan Sagar Uzta jaia izango da irailaren 26tik 29ra eta egun nagusia irailaren 29an izango da, igandea, egun osoko egitarau zabalarekin. Astigarragako Plazan izango dira ekitaldi nagusiak eta urteroko moduan sagarra ezagutu eta gozatzeko aukera izango da. Udazken Zaporeaz ekintzen barruan kokatzen da Sagar Uzta, irailaren 19tik azaroaren 3ra bitartean izango baita Udazken Zaporez ekitaldia. Egitaraua ikusi.
Euskal Sagardoa jatorri-deiturak 2023ko uztako sagardoa aurkeztu du gaur, maiatzak 28, Pasaiako Albaola Itsas Kultur Faktorian. Euskal Sagardoa Jatorri Deiturako 48 sagardotegiek 85 produktu desberdin aurkeztu dituzte.
Euskal Sagardoa osatzen duten Gipuzkoa, Bizkaia eta Arabako 48 sagardogileen 85 sagardo aurkeztu dira, 250 sagargileren sagarrekin eginak. Uzta handia izan da kopuruz 2023koa, eta lortu den sagardoa orekatua eta ahoan leuna eta lurrintsua. Guztira, 6 milioi kilo bildu dira eta 4 milioi litro Euskal Sagardo egin ahal izan dira.
Baina sagardotegi eta sagardo bakoitzak ditu bere berezitasunak. Bide horretan, gauza bereziak merkaturatzen ari dira Euskal Sagardoa Jatorri Deiturako sagardogileak azken urtetan: lursail jakineko sagardoak, sagar mota jakinekoak, ondutakoak, egurrean garatuak, eta abar. Uzta oparoa izaki, 2024an dibertsifikazio horretan garatzeko aukera izan du sektoreak eta produktu desberdin asko egin dira.
Jatorri-deitura urte askotako lanaren emaitza eta etorkizuneko apustua dela nabarmendu dute sustatzaileek. Erakunde publikoek eta sagar eta sagardo sektoreak elkarlanean osatzen dute Kontseilu Arautzailea eta etorkizunerako apustua. Euskal Sagardoa zigilua daramaten sagardoek bi ezaugarri nagusi dituzte: %100 bertako sagarrarekin eginak dira eta kalitate-bermea dute. Baina hirugarren ezaugarri bat ere badute, dibertsifikaziorako aukera zabaltzen ari direla. Horretan zeresan handia dute, sagasti berrien diseinuak eta merkatura egokitzen jarraitzeko sagardogileek duten interesak. Azken uzta hau eta datozenak interesgarriak izango dira dibertsifikazio horretan.
Urtarrilaz gero, txotxean dastatu ahal izan diren sagardoak botilaratzen hasi dira sagardotegiak eta hemendik aurrera 2023ko uztaren ezaugarri guztiak botilan dastatzeko aukera izango dute kontsumitzaileek, sagardoa ondo borobildua botilan egongo baita.
Aurkezpena Albaola Itsas Kultur Faktorian
Gaur aurkeztu dira 2023ko uztako sagardoak Albaolan, eraikintzen ari diren San Joan Baleontzian bertan.
Itsasoa eta sagardoa elkarren lagun izan dira Euskal Herrian, marinelen eta inguruko langileen edaria izan baita sagardoa mendeetan zehar. Horrek, besteak beste, sagardo industria indartsu bat sortzeko baliabidea jarri zuen mende luzetan Euskal Herriko baserrietan, eta baita paisajea sagastiz betetzeko interesa ere. Bestalde, marinelek beren sustenguaren oinarri nagusietako bat izan dute sagardoa, eta hamarkada askotan, izurriterik txarrena izan zen Eskorbuto gaitzaren aurkako antidoto naturala. Euskaldunok izan dugun ezinbesteko sinbiosi hau irudikatzeko balio izan du gaurko aurkezpenak.
Iturria: Sagardoa Route
Astigarragako Zapiain sagardotegia garaile suertatu da Sagardo Naturalaren kategorian Great Lakes International Cider and Perry Competition lehiaketan, Grand Rapidsen (Michigan, AEB) urtero egiten den nazioarteko sagardo txapelketarik handienean. Gainera, Bizi-Goxo izotzezko sagardoa bigarren postuan sailkatu da dagokion kategorian. Zapiainek puntuazio oso altua lortu du lehiaketan aurkeztutako 4 produktuekin urrezko 4 domina eskuratuz. Gainera 2024. urteko nazioarteko sagardotegi ere izendatu dute.
Great Lakes International Cider and Perry Competition (GLINTCAP) lehiaketa aitzindaria da sagar eta udare hartzituen edariei dagokienez, eta 2012tik ospatzen da Michigan estatuan (AEB). Maiatzaren 16 eta 17an ospatutako 2024ko edizioan 1200 inguru produktu aurkeztu dira eta nazioarteko epaileek bi egunetan zehart epaitu dituzte. Euskal Herriko Zapiain sagardotegiak aurrekaririk gabeko arrakasta lortu du, aurkeztutako lau produktuekin 4 urre lortuz. Gainera, beren Euskal Sagardoa Premium lehiaketako sagardo natural onena izendatu dute eta izotzezko sagardoaren kategorian bigarren postuan sailkatu da. Bestalde, 2024ko nazioarteko sagardotegi bezala ere aitortu dute Zapiain.
Lehiaketan aurkeztutako sagardoak munduko bazter guztietarik iritsitako epaimahai kualifikatuek dastatu dituzte, horietako asko “pommelier” gisako prestakuntza dutenak, sagardoaren munduko “sommelier”ak, alegia. Lehiaketak 17 kategoria ditu, hala nola sagardo modernoak, tradizionalak, arrosak, egurretan onduak, beste fruitu eta botaniko batzuekin nahasturikoak, izotzezko sagardoak eta destilatuak, besteak beste. Kategoria horietako bitan aurkeztu ditu bere produktuak Zapiainek. Sagardo naturalean garaile absolutua izendatu dute, urrezko 3 dominarekin, eta izotzezko sagardoakm ere urrea eskuratu du eta kategoriako bigarren sailkatu da.
Astigarragako sagardotegiko salmenta eta esportazio arduradun Ion Zapiainen esanetan, “izugarrizko sorpresa eta poza eragin digu. Ameriketako Estatu Batuek sagardoaren ekoizpenari eta kontsumoari dagokionez momentu zirraragarria bizi dute, eta bertako merkatuak interes handia du gure produktuaren inguruan. Gure sagardoa inportatzailearen bitartez aurki daiteke bertan, eta mota honetako aitorpenek produktua ezagutzera ematen laguntzen digute. Euskal Sagardoa Jatorri Deituraren posizionamendurako ere oso garrantzitsua dela uste dugu, oraindik nahiko ezezaguna baita eta lan asko dago egiteko”.
Grand Rapids erdigunean ospatutako jaialdi batekin eman dute itxitzat GLINTCAP joan den larunbatean. Bertako sagardotegiek, Michigan Cider Association elkartean bilduta daudenak, Ipar Amerikako estatu honetako sagarrekin egindako sagardo mota ugari eskaini zituzten dastatzeko. Paul Vander Heide elkarteko presidentea pozik agertu da bai lehiaketako parte-hartzaile kopuruarekin, baita jaialdiarekin ere.
Iturria: Zapiain sagardoa
KUPELAk bere sagardotegia idekiko du apirilaren 19an, ostiralarekin, Baionako Resplandy kapitainaren 79. etorbideko Aturri ibaiaren ertzetan, sagardoa eta gastronomia maite dituztenei esperientzia paregabea eskainiz.
SAGARDOAREN TRADIZIOA
Mendeak dira euskaldunek Sagardo ekoizten eta kontsumitzen dutela, eta, hitzez hitz, “sagar-ardo” bihurtzen dela. Ekoizpen prozesuaren arabera, legamia erantsirik gabeko hartzidurak sagarrondoen azukre natural guztia alkohola bihurtzen du. Sagardoa egiteko erabiltzen diren sagarrak jatorriz azidoagoak dira, eta berez, azukre gutxiago dute beste herrialdeko sagardo baterako erabiltzen direnak baino.
JATETXEAREN ESKAINTZA
Sagardotegiaren menu bakarrak, Hego Euskal Herriko tradizioetatik oinarrituz, benetako sukaldaritza garatzen du, sagardoa agerian ezartzeko xedez. Horrez gain, astelehenetik ostiralera, osagai freskoak eta sasoikoak dituzten tokiko platerak gailentzen dira eguneko menuan.
BERTAN EKOIZTUA
Sagardoak metalezko 4 kupel eta egurrezko 2 kupeletan ekoiztuko ditugu bertan kontsumitzeko.
TXOTX / SAGARDOA / KULTURA
Sagardotegiaren esperientzia sagardoaren bertako produkzioan oinarritzen da, kupeletatik zuzenean Txotx egiteko. Erritu tradizionala, sagardoa jastatzera gomitatzen gaituena. Gure sagardotegiak Ipar Euskal Herriko leku paregabea izateko xedea du, elkarbizitza eta jendarteko baloreak biziaraziz, gure lurraldeko giro bakarrean sartuz.
Iturria: Kupela sagardotegia Baiona
AEBtan erabat ohikoa da sagardoa latan edatea; Euskal Herrian, berriz, oraindik ere gutxi dira bide hori probatu duten sagardogileak. Oiharte sagardotegian (Zerain) 2019an merkaturatu zuten lehena, eta haien ondotik beste batzuk etorri dira: Petritegi (Astigarraga), Zapiain (Astigarraga), Bizio (Iurreta), Zelaia (Hernani), Isastegi (Tolosa) eta Saizar (Usurbil).
Iturria: Sagardoaren Lurraldearen 2023 urtekaria