Manzanas de sidra y sidra

Descripción

Sidra / producción / variedades de manzana / características de la sidra / subvenciones / manzano / manzanas de sidra / historia / Usurbil / origen de la sidra

variedad producción historia sidra manzano usurbil

Ficha

Fuente: Noaua aldizkaria
Fecha: 2004-09-24
Clasificación: 2.1. Sidra
Tipo documento: Revistas
Fondo: Sagardoetxea fondoa

Código: NA-002876

Texto completo

Kaxkotik pixka bat aldentzea nahikoa da, gure inguruko sagarrondo eta sagastiek garai honetan eskaintzen duten kolore eta usain ikuskizunaz gozatzeko. Baserritako ukuilu eta mandio txokoak ezkutuago eta ezezagunago zaizkigun harren, hasi dira lehenengo sagarrak jo eta honen muztioarekin bukoi eta kupelak betetzen. Historia Usurbilen oraindik hainbat baserritan mantentzen da sagardoa egiteko ohitura. 1996 urtean, Olatz Altunak idatzitako ‘Usurbilgo baserriak agerian’ lanean jasotako informazioaren arabera, sagardoa 28 baserritan egiten zen. Gaur egungo egoera berriz, baserri horietan, honokoa da (ikus aldameneko taula). Euskaldunok sagardoa egiteko ohitura aspaldikoa dugu. Idatzizko lehenengo aipamenak XIII. mendeko izkribuetan aurkitzen dira. Sagardoaren jatorria berriz, ez dago batere argi. Honi buruzko teoria eta iritzi asko dago. Batzuk diotenez, Egipto, Bizantzio eta beste zenbait tokitan Kristo aurreko urteetan sagardoa edateko ohitura zabaldua omen zen eta gerora grekoek ohitura honekin jarraitu omen zuten. Beste ikertzaile batzuen arabera berriz, sagardoaren jatorria zeltek Europa osoan zabaldutako edari batean dago. Edari hau sagar puskak, belar eta abarrez lagundurik uretan utzi eta bere kasa egiten omen zen. Garai honetan sagastiak eta sagardoa aberastasun iturri ziren. Sagardoa etxean kontsumitzeko erabiltzeaz gain, errenta ordaintzeko, itsasora eramateko... erabiltzen zen. Baina historian zehar beste labore edota aktibitate batzuk sagastien lekua ordezkatuz joan dira. Honela, XVII. mendetik aurrera, Euskal Herriko hegoaldean, batez ere, artasoroak zabaltzen joan ziren eta honekin batera ardoa edateko ohitura Euskal Herri guztira zabaldu zen sagardoaren kalterako. Gipuzkoa izan da, hala ere, sagarrondoak landatzea eta sagardoa egitearen ohitura ondoen gorde duen herrialdea. Nahiz eta, joan den mendean batez ere, jasandako gainbehera handia izan. 1930 urtean Gipuzkoako Foru Aldundiak sagarrondoaren landaketa eta sagardoaren ekoizpena sustatzeko saiakerak egin zituen. Baina edari honentzat guda zibilaren ondorengo urteak oso gogorrak izan ziren, Francoren erregimenak bere ekoizpena eta kontsumoa debekatu baitzituen. Garai berdinean, papera eta eraikuntzarako erabiltzen zen egurra lortzeko baserrietan pinu asko landatu zen, kasu askotan pinudiak sagastiengatik ordezkatuz. Bestalde, beste motako edarien kontsumoak (ardoa eta garagardoa gehien bat), 50 urteko hamarkadan gelditzen ziren bizpahiru sagardotegien desagerpena eta beste motako tabernen irekiera bultzatu zuen. Faktore guzti hauen ondorioz 60. hamarkadan Gipuzkoan sagardo produkzioa inoiz baino kaltetuago zegoen. Hala ere 80. hamarkadatik aurrera Gipuzkoan sagardotegiak berriro modan jarri ziren. Hainbat baserrietan sagardoa beraien ekonomiarentzat osagai garrantzitsu bihurtu zitekeela ohartu ziren. Baina zoritxarrez, gaur egun antzinako sagastiak desagerturik daude eta sagardoa egiteko sagarra kanpotik, hau da, Asturias, Galizia eta Frantziatik ekarri behar dute. GIPUZKOAN SAGARDO EKOIZPENA (sagardo litro/urteko) 1920 urtean 30.000.000 litro 1967 urtean 1.250.000 litro 1998 urtean 8.000.000 litro 2003 urtean 10.000.000 litro Nahiz eta azken urteetan sagardo produkzioak gorakada handia izan, mende hasieran baino % 67 gutxiago ekoizten da. Barietateak eta hauen ezaugarriak Sagardoa egiteko sagar gozo, garratz eta mikatzen arteko oreka lortu behar da. Parametro hauek eragin desberdina dute sagardoaren prozesuan: - Azukrea ezinbestekoa da sagardoaren alkohola edo etanola lortzeko. Hartzidura alkoholikoaren bidez azukrea etanol bihurtzen da. Sagar barietate guztiek azukre kantitate egokia dutela esan genezake. - Garraztasunak, besteak beste, mikroorganismoengan eragina du. Zukua garratza bada legamiek lan egingo dute eta hauek hartzidura alkoholikoaren bidez azukrea alkohol bihurtuko dute. Zukua ez bada garratza bakteriek lan egingo dute eta hasierako azukrea hartzidura malolaktikoaren bidez azido laktikoa eta azetiko bihurtuko dute. Ondorioz, sagardoa oso garratza izango da. - Zenbat eta sagar mikatzagoa izan orduan eta fenol kantitate handiagoa izango du. Fenolek zapore astringentea eta gorputza ematen diote sagardoari. Sagardoaren garbiketan lan egiten dute eta gainera bakterizida naturalak dira. Kalitatezko sagardoa lortu ahal izateko sagar barietate bakoitzaren ezaugarriak ezagutzea ezinbestekoa da. Adibide moduan: GARRATZAK Urtebi handia, Sagar beltza, Astarbe MIKATZAK Mozoloa, Mikatza, Gezamiña GARRATZ- MIKATZAK Urdin, Goikoetxea, Txalaka, Moko Iaz Gipuzkoako Foru Aldundia Gipuzkoako sagar garratz eta mikatzen prospekzioa bat egiten hasi zen. Bertan barietate interesgarri batzuk aurkitu ziren eta horietako bat Usurbilen.