Sagardogintza, bertako ondare historikoa eta kuriositatea nahasten direnean...

Descripción

'Iparla' sagardo lupuluduna atera du argitara Oialume Zarrek, 50eko hamarkadan Antonino Pagolak egiten zuen edari frexkagarriaren hariari tiraka. Erreportaje batean eman zuen horren berri Iñaki Sanz-Azkuek, Antoninoren bilobak kontatuta; eta hori izan zen produktu berriaren hazia, Ander Barrenetxeak irakurri zuenean.

astigarraga innovación entrevista iparla lupulo sidrería oialume zar sidra

Ficha

• Fuente: Kronika.eus
• Fecha: 2021-08-21
• Clasificación: 2.2. Productos
• Tipo documento: Prensa
• Fondo: Sagardoetxea Fondoa
 Descargar fichero »
• Código: NA-013990

Texto completo

Hiru urte luze joan dira, hiru eta erdi ere bai, 2018ko urtarrilaren 20 hartatik. Larunbata zen, txotx denboraldia ireki berri, eta eguneko Kronika hartu zuen Ander Barrenetxeak, barruan zer topatuko. Eta aurkitu zuen erreportaje bat, zuzenean bere arreta erakarri zuena, sagardogilea sagardogile delako egunean 24 orduz, baita egunkaria irakurtzen ari denean ere.

Iñaki Sanz-Azkuerena zen erreportaje hura, eta gaurko ho­nek daramakienaren antzekoa zu­en izenburua: Sagardoa eta garagardotarako lupulua nahasten direnean... Arretaz irakurri zu­en, nola Hernaniko Orkolaga baserriko Antonino Pagolak egiten zuen, 1950eko hamarkadan, edari frexkagarri bat, Urumeako erriberan zeuden landaketetako lupulua baliatuz.

Eta hor­txe geratu zitzaion, buruan bueltaka: «nik ez nuen edari hura ezagutzen. Iñakiren erreportajearekin konturatu nin­­­tzen, lupulua etxe ondoan ze­go­ela garai batean, Ergobin lehortzen zutela... Eta pentsatzen hasi nintzen, egin behar nuela proba, sagardoa lupuluarekin nahasteko, baina ez nekien nola. Hortik denbora batera, Villabonara sagardoa banatzera joan, eta poste luze batean ikusi nuen lupulua berriro. Horrekin nenbilen bueltaka, hemen ere lupulua. Eta, ondoren, Sagardo Forumen, Kursaalen, Galiziako sagardo berezi bat probatu nuen, sekulako inpresioa egin zidana. Eta Juan Zuriarrain eno­logoak esan zidan, sagardo lupuluduna zela hura. Berehala etorri zi­tzaizkidan burura Iñakiren arti­kulua eta ordura arte pilatutako burutazio guztiak, eta konbentzitu egin nintzen, sa­iakera egin beharra neukan», kontatu du Ander Barrenetxeak, Oialume Zar sagardotegiko kupelen artean.

Eta Iparla sagardo lupuluduna izan da horren emaitza, sorpresaz harrapatu dituena Iñaki Sanz-Azkue eta Antoninoren biloba, Antonino Pagola bera ere, aitonaren edari frexkagarriaren berri eman ziona Iñakiri.

Twitterren ikusi zuen Iñakik, Oialume Zarren sorkuntza. Botilaren argazki batekin, horrela zioen Anderrek, txioan: Hau da hau plazerra... edari ederra izateaz gain, lagun artean konpartitu izana. «Hara! Atera egin dute! pentsatu nuen, eta Anderri idatzi nion. Orduan esan zidan, duela hiru urte idatzitako erreportaje harekin hasi zela dena. Hitzak edari bihurtu dira», kontatu du Iñakik.

Antoninok ere bazeukan buruan, inor saiatu zitekeela berriro egiten: «baina aspaldiko kontuak zirenez, ahaztuta zegoen aitonaren edaria. Eta Iñaki hasi zenean horri tiraka, berriro jarri zuen mahai gainean. Pozgarria da Oialume Zarrek sagardo lupuluduna egin izana, Iñakik argitaratu zuen artikulutik tiraka, aitonaren edariaren harira».

«Erreportajea idatzi nuene­an, garbi ikusten zen xirikatzen ari nintzela, ea norbaitek egiten zuen», kontatu du Iñakik: «sagardo munduan, ikusten nuen gauza berriak sortzeko gogoa; eta sagardo lupuluduna da edari bat Kanadan eta Estatu Batuetan oso modan dagoena eta pila bat saltzen dena, eta hemen Hernanin, gainera, historia bat daukana. Iruditzen zitzaidan enkajatu zezakeela. Bi edo hiru jarri ziren nirekin harremanetan, horri buruz galdera batzuk egiteko, baina nahiko azaletik. Sentsazioa neukan, lehenago edo beranduago norbaitek egingo zuen arren, tanteatzen ari zirela oraindik, posible ote zen egitea. Eta, horregatik, sorpresaz harrapatu nau Oialume Zarrenak», onartu du.

Bertako sagarra eta Bidarraiko lupulua, ondare historikoaren zati bat berreskuratzeko

Joan den urteko irailean, sagar uzta berriarekin, hasi zen proba egiten Ander: «Juani esan nion, aurten egin behar genuela. Lehenago lortu nuen lupulua Bidarrain, Behe Nafarroan, lagun baten bitartez ezagutu bainuen Martin Lemaire, Arkatza garagardoaren egilea. Berak egiten ditu lupulua eta garagarra ere. Sorpresaz hartu zuen nire asmoa, ez zaiolako inoiz tokatu norbaitek sagardoa egiteko eskatzea lupulua». Izena ere, inguru haietatik datorkio: Bidarrai gainean dagoen mendi tontorra da Iparla, eta badauka hitz jolasetik ere: lupulu kantitate haundia daukan garagardoa da IPA (India Pale Ale) motakoa.

Behin lupulua lortuta, eta sagar uzta bilduta, biak nahastu eta probak egin zituzten: «Juanekin batera pentsatu nuen, gutxi gorabehera nola egin, baina ez zaigu asko kostatu, eta ondo atera da».

Izan ere, edari frexkagarri eta goxo baten oroitzapena bai, baina errezetarik ez zuen utzi Antonino Pagolak, haren bilobak dioen bezala: «berarekin eraman zuen formula aitonak. Ni txikia nintzen orduan, eta gogoratu ere ez naiz egiten. Eginahalak egin genituen formula bilatzeko, baina akaso errezetarik ere ez zuen izango idatzita, dena buruan gordeta».

«Ez dakit Antoninok egiten zuenarekin antzik izango duen. Umiltasun guztiarekin egin dut nire saiakera», kontatu du Anderrek: «eta polita izan da prozesua. Niretzat, goxoa dago».

Aitonaren edariaren antza ote duen, ezingo du deskubritu Antoninok ere: «probatu banuen, ez naiz gogoratzen nolakoa zen. Oso txikia nintzen. Baina edaten zuenak, esaten zuen ederki sartzen zela, eta frexkagarria zela. Zoragarria zela edari hura, eta egarria kentzeko onena. Nik ikusi bai, gogoan dut edari hura ikusi izana, bere aparrarekin, eta kupelaz ere gogoratzen naiz. Pena ematen dit, ez jakitea nolakoa zen aitonaren edaria».

Izan du Iparla probatzeko aukera, Iñakik ere: «gustatu zait, kuriosoa da. Sagardoa da, baina dauka garagardoaren puntu bat. Edari frexkoa eta frexkagarria da, ezberdina». Hala uste du Anderrek ere: «Antoninok aipatzen zuen, edari frexkagarria zela, eta benetan hala da. Garagardo bat edango genukeen momentuetan hartzeko primerakoa, arratsalde batean adibidez. Sagardoak baino graduazio gehixeago dauka, hori bai, 7,5ekoa. Eta hori arriskutsua da, frexkagarria delako baina gero...», onartu du barrez. Otordu batetik kanpo eskatzeko oso interesgarria dela uste du Iñakik ere, «taberna bateko terrazan eserita», eta «bide berri bat» irekiko duela.

«Konparatzen baduzu garagardo lupuludun batekin, ez dauka zerikusirik; hau sagardoa da»

Inguruan ere jaso ditu aurreneko iritziak Anderrek, eta harridura izan da nagusi: «probatu duena, harritu egin da sagardoa delako. Konparatzen baduzu garagardo lupuludun batekin, ez dauka zerikusirik, hau sagardoa da. Lagun batek hartu zuen probatzeko, eta esan zidan aurrenekoak ez ziola grazia askorik egin, baina bigarrenarekin fijatzen hasi zela, eta oso gustora edan dituela hurrengoak. Kuriositatez probatzen duenak, gustura hartuko du. Noski, badira sagardoa bere huts-hutse­an izatea nahi dutenak ere. Baina beste produktu bat da hau, sagardoa gereziarekin edo udarearekin ere egiten den bezala».

Edonola ere, Anderrek azpimarratu du ez duela «ezer berririk asmatu. Urte asko dira sagardo lupuluduna egiten dela. Gainera, Iñakiren erreportajea irakurri nuen garaian, modan zegoen garagardo artisauak egitearena, lupulua botatzearena... Beste batzuek sagardoa eta garagardoa nahastu zituzten. Eta orduan pentsatu nuen, zergatik biak nahastu, eta ez sagardoa lupuluarekin zuzenean?».

Nahasketa horretan, sagardoa nagusitzen da, ez baitu bere zaporea galtzen, baina «lupulu­aren toke hori» dauka Iparlak. Ohiko sagardoaren aldean, «kar­boniko gehiago» dauka, bigarren fermentazio bat egiten duelako, «botilaren barruan». Gainerako­an, ez dauka alde haundirik.

«Badaukat sentsazioa, gauza berriak sortu nahi ditugunean ez dugula atzera begiratu nahi»

Sagardo lupuluduna egin izanari, «balio bikoitza» aitortu dio Iñakik, «hemen egon den edari bat berreskuratu» egin duelako: «badaukat sentsazioa, gauza berriak sortu nahi ditugunean, ez dugula atzera begiratu nahi; iruditzen zaigula, atzera begiratuz gero, ari garela zerbait zaharra berriro kopiatzen, nolabait. Eta nik kontrakoa ikusten dut; edari bat sortu da, mundu mailan badaukana ibilbide bat, eta hemen berria dena, orain arte ez dugulako eduki; baina, gainera, bertako ondareari lotutako historia bat daukana atzetik. Produktu berria da, baina atzetik badaukana istorio bat, bertako historiari, nekazaritzari eta bizimodu bati lotutakoa. Eta horri ere balioa eman eta kontutan hartu beharko litzateke. Errespetuz tratatu, baina aprobetxatu».

Antonino Pagola da istorio ho­rren protagonista, gurean. Or­duan ere ez zegoen zabalduta bere edari frexkagarri hura, bere etxerako eta baratzerako egiten baitzuen, bertan lanean ari zirenek edateko. Eta horrek «misterio puntu bat» ere ematen dio, errezeta berarekin eraman izanarekin batera. «Baina haren bilobak, Antoninok, kontatu zidanean, garbi ikusi nuen sagardo lupuluduna zela, Kanadan eta Estatu Batuetan egiten dena. Kontua da, 50eko hamarkadan egiten zuela berak».

«Akaso izango ziren beste familia batzuk, Ergobin edo, aitonaren edari horren berbera egiten zutenak, eta lupuluarekin aritzen zirenak...», utzi du airean Antoninok. Izan ere, lupulu asko zegoen erriberan, garai hartan, kantitate haunditan. «Galdu egin da hori dena, eta orain ez da­go lupulua egiten duenik. Guk Portun geneuzkan terrenoak, baina aitona hil zenean, lupulua kendu eta berduratarako erabili genituen lurrak».

Bere kaxa bizirik mantendu zen lupulu landare sail batek, dena den, duela bi urte arte iraun du, Iñakik kontatu duenez: «arrastoak geratzen ziren, eta urteekin hazi egin zen. Igokaria denez, hesi batean zegoen, eta sekulakoa zen, 50 bat metro izango zituen, trenbidearen kontra. Baina Abiadura Haundiko Trenaren obrekin, desagertu egin da hori ere». Horrelako arrastoak, oraindik ere topatu daitezke han-hemenka, erriberako txoko jakin batzuetan.

«Etorriko dira sagardo lupuludun gehiago; kontua zen, zeinek egingo zuen aurreneko aldiz»

Arrasto horiek izango dira, akaso, beste sagardogile batzuek sagardo lupuluduna egiteko pizgarri, Anderri Villabonako harekin gertatu zitzaion bezalaxe. «Etorriko dira sagardo lupuludun gehiago; kontua zen, zeinek egingo zuen aurreneko aldiz», aurreikusi du Iñakik: «uste dut saiakera, behintzat, egingo dutela. Berreskuratzeko, falta zen ideia moduan hartzea, askok ez zutelako ezagutzen, Anderrek berak bezala. Eta bestetik, norbaitek pentsatzea, edari kurioso eta misteriotsu hori izan daitekeela etorkizunean edan daitekeen zerbait».

Oialume Zarrek eman du aurreneko pauso hori, eta Anderrek berak ere uste du bide hori hartu dezaketela beste batzuek: «une honetan, gehiago ari gara esperimentatzen sagardoarekin, eta iruditzen zait, hemendik joko dugula, sagardo lupuludunetik». Berak, behintzat, garbi dauka: «oso pozik nago aurreneko emaitzarekin, eta honekin jarraitzeko asmoa daukagu, zalantzarik gabe. Behin hasita, probak egiten jarraituko dugu. Datorren urtean, esaterako, bi ezberdin egingo ditugu; bat honen berbera, eta bestea lupulu gehiagorekin».

Sagardoa berrikuntzatik jotzen ari den honetan, «bide bat» ikusten dio Iñakik sagardo lupuludunari: «elkartzen zaizkigu biak. Lupuluaren kontua batetik, oso modan dagoen zerbait, eta hemen ere egiten hasi direna; eta bestetik, sagardoarekin lotuta zerbait berria sortzeko gogoa».

Sagardogintzak, bertako ondare historikoak eta kuriositateak egin dute bat oraingoan, Antonino Pagolaren «edari zoragarri» hura berreskuratzen sa­iatzeko, erreportaje zirikatzaile bat zubi hartuta. Batek daki, bi orrialde hauetan jasotako testigantzek beste sagardo lupuludunen baten sorrera ekarriko ote duten. Azkeneko lerro hauetaraino iritsi denak, behintzat, izango du interesik, eta sagardogilea bada, buruan bueltaka geratuko zaio beharbada, hurrengoan lupulu landareren bat ikusten duenean. Hemen ere lupulua...