"Zaila da Arabako nekazariek sagarrondoak landatzea; ez da laguntzarik"

Descripción

Iazko urtarrilean hartu zuen Iturrieta sagardotegiaren (Aramaio, Araba) gidaritzaren ardura Juan Antonio Aretxagak (Elosu, Araba, 1962), Juanjo Peciñarekin batera. Aurrez ere bazuen esperientzia, ordea, sagardoa egiten: urteak zeramatzan bere kabuz jardun horretan. Hutsetik hasi arren, dagoeneko aise ezagutzen ditu sagarrondoak. Haren arabera, gainera, Arabako lurrak egokiak dira sagastietarako, baina ohartarazi du laguntzarik gabe zaila dela landaketak egitea.

araba sidrería iturrieta coronavirus sidra manzano manzanal

Ficha

Fuente: Berria
Fecha: 2021-03-28
Clasificación: 2.1. Sidra
Tipo documento: Prensa
Fondo: Sagardoetxea fondoa

Código: NA-013581

Texto completo

Sagardotegian hasi, eta birusa iritsi. Nola egin diozue aurre?

2020ko abuztuan itxi genuen, eta otsailaren erdialdera arte itxita egon da. Hilabete asko izan dira, baina oraintxe bertan, behintzat, nahiz eta kopuruak murriztuta dauden eta antolaketa beste bat den, gustura gaude, lanean gaudelako.

Hala ere, sagardotegia aurrez ere bazegoen. Zu batu zara proiektura azkeneko. Zer dela eta?

Nik aspalditik egiten nuen sagardoa, urte askoan. Juanjo eta biok beti lagunak izan gara, eta bera bakarrik zebilen sagardotegian, baina beti esaten zidan ea zergatik ez ginen elkartzen biok, berak bakarrik ezin zuela. Ingeniaritzako enpresa batean ari nintzen lanean orduan, eta utzi egin nuen, sagardotegiari ekiteko. Nahiz eta lehendik ere mugimendu pixka bat bazegoen, iazko urtarrilean hasi ginen proiektu komunarekin.

Beraz, proiektuaren oinarriak ezartzen zabiltzate?

Proiektua finkatzen ari gara pixkanaka. Juanjo bera bakarrik ari zenean, sekulako lana zen. Ez da sagardotegia bakarrik; lurrak eta sagastiak ere badaude. Pertsona batendako lan handia da. Bion artean, beraz, errazago gabiltza. Iaz hasi ginen sagarrondoak ondo ipintzen, eta nik uste dut hori jada lortuta dagoela. Orduan ekarri genuen sagardoa elaboratzeko prentsa berri bat ere, eta baita sagardoaren tenperatura kontrolatzeko makina bat ere. Profesionalizatzen ari gara. Gainera, bion artean, guztira, hektarea eta piko ditugu, eta sagar mordoa.

Nolako aldaketa izan da ingeniaritzatik sagardotegi batera joatea?

Niri gustatzen zitzaidan lehengo lana ere, baina batzuetan kanpora joan behar izaten nuen, atzerrira lanera. Baina hemen ja nire saltsan nabil, sagarrekin, eta ez du zerikusirik lehengoarekin. Batzuetan ere pentsa daiteke agian asteburuetan lan egin behar dela, baina niretzako ez da esfortzu bat. Lehen ere etxera etortzen nintzenean, asteburuetan egin behar izaten nituen hemen nituen lanak: ardiak, behorrak, basoko lanak, sagarrak...

Nolatan erabaki zenuen sagardoa egitea? Sagarzalea al zara?

Sarritan aurreko belaunaldietatik transmititzen den ohitura izaten da, baina nik ez nuen halakorik izan, eta nire kabuz hasi nintzen sagardoa egiten. Gustatu egin zitzaidan, eta aurrera egitea erabaki nuen. Hutsetik hasi nintzen. Hala ere, egia da ideiak askotan nahiko argi izaten ditugula, baina gero praktikan jarri behar direla.

Eta zer sagardo egiten dituzue?

Sagardotegian, batetik, Iturrieta markako sagardoa daukagu. Urtekoa da, betidanik ezagutzen duguna. Hori Iturrietako sagarrarekin egiten dugu, han dauden sagastietatik. Bestetik, Mendibitzuko sagardoa dago. Untzilla auzoko [Aramaio, Araba] sagastietatik ateratako sagarra da, eta lehen ere egiten genuen urteko sagardoa, baina produktu desberdinak ateratzea erabaki genuen: Iturrietakoa, urteko sagardoa, eta Mendibitzukoa, bi urtekoa. Hein batean, ardo ondu bat bezalakoa da: sagardo elaboratuagoa, gorputz gehiagorekin eta karboniko gutxiagorekin. Sagardo ezberdin bat.

Sagardoaz gain, ba al daukazue beste produkturik?

Ozpina eta zukua ere egiten ditugu. Eta aurten lehen aldiz atera dugu sagardo aparduna, Garraztegi markarekin. Hain zuzen, Garraztegi baserri bat da, eta nire ama bertakoa zen. Urrunagako urtegia [Araba] eraiki zenean, haren azpian gelditu zen, eta, izen hori ez ahazteko, horrela izendatu genuen sagardo berria. Gainera, urtegia ur gutxirekin dagoenean, baserria bera ere ikusten da: labea eta eskailerak, esate baterako. Memorian gelditu da markaren izenarekin.

Eta nolako harrera izan du?

Produktu ezberdin bat da, eta sagardotegian jendeak eskatzen du, eta gustura edaten du. Sagardo hau egiteko metodoa xanpainaren antzerakoa da: lehenengo, sagardoa egiten da, eta gero hasten da apardunaren prozesua. Sagardoaren gustu berbera du, baina gasa ere badu, karboniko askokoa baita. Sagardo sikua izaten da.

Zein izaten da sagardoa egiteko prozesua?

Oraintxe bertan tratamendua botatzen ari gara zuhaitzei. Loretan egon aurretik bota behar zaie. Gure kasuan, ordea, ezin diogu edozer gauza bota, nekazaritza ekologikoa baitugu oinarri. Beraz, salda bordelesa izeneko fungizida bat botatzen diegu, kobre sulfatoa eta karea nahastuta. Horrez gain, parafina olioa ere botatzen diegu: intsektizida bat da. Horrek biak dira orain botatzen ditugunak, baina aurrerago etortzen da arkua. Hori sagarraren barruan egoten den har bat da. Ez dago data finkorik, baina guk tranpa batzuk edukitzen ditugu jarrita, feromona batzuekin, jakiteko ea noiz dagoen atake hori, eta era horretan tratatzeko. Besterik ez dugu egiten.

Eta irailean sagarra batzen hasten zarete.

Sagardoa egiteko nahastu egiten dira sagar garratza, mingotsa eta gozoa. Hautaketa egiten dugu, zeintzuk batu lehenago eta zeintzuk geroago, eta orduan hasten gara elaboratzen: sagarra garbitzen dugu, eta baita hautatu ere, ez daitezen ustelak egon, eta txikitu; prentsa pneumatikoarekin prentsatu. Hortik ateratzen den muztioa upelera eramaten dugu, eta hor hasten da hartzitzen, edateko prest egon arte. Zukua nahi izanez gero, zuku pasteurizatua, prentsatik irteten den muztioa upelera bota beharrean, makina batetik pasatu eta pasteurizatu, berotu eta itxi egiten da. Erre egiten dira hartzigarri guztiak, eta, era horretan, ez da hartzitzen; beraz, ez du alkoholik. Sagar zuku hori oso preziatua da. Sagardotegian umeen menuan sartzen dugu, eta jendeari esaten diegunean botila bakoitzean ia bi kilo daudela, erraz hartzen dute.

Nolakoa izan da azkenengo uzta?

Sagar gutxi egon da orokorrean, baina baita Gipuzkoan ere. Hala ere, Araban leku batzuetan sagar dezente egon zen. Biodibertsitate handia du Euskal Herriko beste lurraldeekin alderatuz gero. Ezberdintasun handia dago, esate baterako, Aramaiotik Ozeta aldera edo Lautadara. Trebiñukoek, adibidez, sagar asko izan dute aurten, eta Arabako Lautadakoek ere bai. Guk handik ere ekarri dugu. Baina egia da sagardo gutxiago egin dugula beste urte batzuetan baino. Sagar gutxi genituen, eta egoera ere ez da betikoa. Gainera, pentsatzen dugu aurten asko egongo dela.

Zergatik?

Normalean, zuhaitzak urte batean asko ematen du, eta hurrengokoan, gutxi. Horrela etengabe, ez bada izotzaldi handiren bat etortzen. Beraz, aurten asko egotea tokatzen da, eta gainera ikusi egiten da, nabaria baita lore pila bat dakartzala. Beraz, nahi genuen urtea amaitzea minimoen azpitik, eta upel guztiak nahiko hutsik edukitzea, aurten lekua edukitzeko. Pentsatzen dugu asko izango dugula guztia betetzeko.

Hala ere, sagardoa egitearen kultura nahiko galdua zegoen Araban. Berreskuratze prozesu batean sartuta al zaudete?

Araban hiru sagardotegi daude: Kuartangon, Trebiñun eta Aramaion. Hemen ez dago Gipuzkoan egon daitekeen ohiturarik, eta, horregatik, gu ere saiatzen gara sagardo suabeagoa egiten, Gasteizko jende asko etortzen baita gure sagardotegira; orokorrean, ez zaie gustatzen sagardo garratza. Sagardotegiko upeletan ere nabaritu daiteke nongoa den bezero bakoitza, edaten duten sagardo motaren arabera. Hemen, beste kultura bat dago, baina jendea poliki-poliki ari da giro horretara gerturatzen, eta gustatzen zaie.

Zer giro egon ohi da Arabako sagardotegietan?

Orain ez da sasoirik onena. Birusarekin, sagardoa pitxer batean ateratzen da mahaira, eta txotxaren protokoloa ezin da egin. Hor lehen giro polita sortzen zen: bertara joan, eta upelaren aurrean sozializatu kuadrillen artean, nahiz eta ez ezagutu. Hori, zoritxarrez, eta oraingoz, ezin da egin, baina espero dugu berriro ere egin ahal izatea. Halere, saiatzen gara giroa mantentzen. Trikitilariak eraman ohi ditugu, musikarekin giroa animatzeko asmoz.

Arabako Sagardogileen Elkartea ere sortu zenuten.

Bai. Helburuetako bat zen Arabako nekazariak animatzea sagarrondoak landatzera, baina zaila ikusten dut. Gipuzkoako Foru Aldundiak, adibidez, apustu inportante bat egin zuen jendeak sagarrak sartzeko, eta azken lau urteetan ehun hektarea gehiago sartu dira, gutxi gorabehera, baina laguntzekin. Sagarrak, baina, ez du letxuga baten prozesu bera; ez da soilik sartu eta erein. Sagarrondo bat sartu egin behar da, baina gero lasai itxaron beharra dago, zerbait eman arte, eta horretarako dirua behar da. Lehenengo urteetan, gainera, diru gehiago gastatzen da, zuhaitzek ez baitute fruiturik ematen. Sagarra zaletasunagatik landatu ohi da Araban, eta norbere poltsikotik. Beraz, ez da erraza izango hemengo nekazarien kontzientzia aldatzea, ez bada laguntza batzuekin.

Eta zein da Arabako Foru Aldundiaren jarrera?

Oraingoz, ez du apustu garrantzitsurik hori egiteko. Eskaera batzuk eginak ditugu, eta plan estrategiko bat aurkezteko ere batzartu gaitu diputazioak. Hala ere, ez daukat esperantza handirik. Urte asko daramatzagu jada horrela, eta berdin jarraitzen dugu. Eta tristea ere bada, Euskal Herrian ekoizten den sagar guztia salduta baitago.

Sagar gehiago behar da, beraz?

Euskal Sagardoa jatorri izena sortu zen, eta horretarako Euskal Herrian ekoitzitako sagarrak behar dira, mota jakin batzuetakoak, baina ez dago nahikoa sagardorik, eta eskaera handia da. Gipuzkoarrek horregatik egin zuten apustu indartsu hori, baina Araba da lurralde aproposena horretarako, lur oso ona dagoelako sagarrondoak zein beste fruitu arbola batzuk sartzeko.

Garrantzitsua al da bertako sagarra haztea?

Dudarik gabe, eta, gainera, uste dut orain dugula horretarako aukera. Nafarrak, oraintxe bertan, gainera, ez daude jatorri izenaren barnean, soilik Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa daude, baina sartzeko eskaria egin dute. Hori prozesu luzea izan daiteke, baina uste dut denborarekin sartuko direla, eta han fruitu hazkuntzarako kultura handia dute, eta baita landaketa sailak ere. Beraz, Araba bigarren maila batean geldituko litzateke landaketari dagokionez, eta, horregatik, orain da garai egokia egoera aprobetxatzeko eta sagarrondoak landatzeko.

Ba al daukazue harremanik gainontzeko lurraldeetako sagardotegiekin?

Bai, eta oso ona. Lehendik ere bagenuen, baina Euskal Sagardoa sortu zenez geroztik, harreman handiagoa dugu. Hiru lurraldetako sagardogileak gaude batuta, baina, guretzako, Euskal Sagardoa bakarra da.

Nolako garrantzia du marka horrek identitatean?

Handia. Bertako sagarrarekin ekoiztutako produktua da, eta kalitatezkoa. Ez da soilik bertako sagarra eskaintzea; kontrol ugari ere pasatu behar izaten ditu. Euskal Herriarentzat aberastasun bat da horrelako nortasun bat edukitzea. Errioxak [Espainia] ardoa duen bezala, guk sagardoa daukagu.

Irakurle agurgarria: