Artículo "CURIOSIDADES BASCONGADAS. El primer melodrama euskaro del siglo XVIII, por la poetisa azcoitiana Luisa"

Ficha

Autor: UN BASCONGADO.
Fecha: 1889
Clasificación: 6.0. Cultura
Tipo documento: Documentos de la actualidad
Fondo: Sagardoetxea fondoa

Código: DO-000841

Texto completo

54 E U S K A L - E R R I A .
CURIOSIDADES BASCONGADAS.
El primer melodrama euskaro del siglo XVIII,
por la poetisa azcoitiana Luisa.
PRÓLOGO.
De este melodrama sacro, ú opereta pastoril en bascuence, publicada
en 1762, con el titulo de Gabon sariak se dió alguna breve noticia,
aunque no completa, en 1883, en la EUSKAL-ERRIA, tomo VIII,
pág. 306, donde nos dice el preclaro fundador y primer Director de
esta Revista D. José Manterola (Q.E.P.D.), que poseia un ejemplar
de dicho opúsculo, cuyo título completo allí mismo estampaba,
diciéndonos ántes que es «obra indudablemente del mismo insigne
Conde de Peñaflorida,» y añadiendo luego que «la daria á conocer íntegra
á los lectores de la EUSKAL-ERRIA, en cuanto le permitiesen otros
originales de mayor perentoriedad.»
Ya que por causas ajenas á su voluntad no fué permitido cumplir
su pública promesa al ilustre finado, justo es que, aunque haya pasado
un lustro entero sin hablarse ya de aquella rarísima obrita euskara,
se cumplan sus deseos y los de tantos bascófilos, reproduciéndola con
esmero en esta Revista.
Mucho dudamos que el ejemplar que poseia el Sr. Manterola esté
completo en sus primeras hojas hasta la página nueve, donde empieza
la primera parte del melodrama, ó sea Lenengo otsaldia; por cuanto
dice, que el insigno Conde es el autor de la obra; pues nos consta
R E V I S T A BASCONGADA. 55
quiénes tuvieron la mayor y la menor parte en ella, por la amable y
graciosa dedicatoria segunda á sus bienhechores, de la misma autora,
poetisa y cantora, la cual, despues de la primera á la Vírgen de la Soledad
de la Misericordia de Azcoitia, empieza á hablar en la página
5.ª con estas palabras: «Luisa Miserikordia-kuak ongiñ guziai gabon,
urteon ta berri-on. Nere biotzeko ongiñcho maiteak.» Allí nos dice,
hablando de «Aurten gure Azkoitiko musika aingeruzkuak kantatuko
dituan iru kanta-aldiak»; «Kopradik geienak nere burukoak dira; ta
bost gaubela ta izerdi gozo kosta bazaitzit ere,» etc. Allí nos cuenta lo
que le ayudó en las seguidillas de la primera parte y en las arias y
recitado ó copla mayor de la segunda, un tal sábio y bondadoso señor
Martin Beltz. Confiesa tambien que la música no es suya; y que la
ha procurado de los maestros más afamados de la provincia, nombrando
como á los principales cooperadores á solos dos; al antiguo y
guapo organista Melon y á Lorencho Dancharia.
Con todo, por la erudicion sagrada, que en sus versos y notas
marginales ostenta nuestra Luisa, bien se puede conjeturar que se valdria
tambien de las luces é instrucciones de varias personas ilustradas,
tanto eclesiásticas como seglares. que la rodeaban y florecian entónces
en Azcoitia, como atestigua el P. Navarrete en la vida del P. Mendiburu
(pág. 116, ubi multi sunt nobiles et eruditi viri), hallándose
bien cerca y frente á su Casa de Misericordia en su palacio de Inchausti,
el mismo sábio Conde Munibe, y no muy lejos en los colegios
de la villa y de Loyola los PP. Larramendi, Cardaberaz, Mendizabal
y tantos otros eruditos en sus cosas.
Podrá en esta obrita juzgar por sí mismo el curioso literato bascófilo,
del bascuence que se hablaba en el valle de Iraurgui á mediados
del siglo XVIII; del lenguaje, estilo, bellezas é imperfecciones literarias,
que se hallan en las dedicatorias, en la advertencia, ó adirakia,
en las dos cantatas y égloga pastoril que abrazan las tres otsaldiak
ó kantaldiak de la donosa Luisa, cultivadora de la poesia euskara,
digna precursora de D.ª Vicenta Moguel, de D.ª Maria Ignacia de
Azcune, de la Arrese y de la Azcue; gozándose tal vez del bello
apostrofado del recitado, de las alegorías de la égloga, y de la graciosa
descripcion de la edad de oro, ó denbora urrezkoa, en las últimas
kopla jostalluak.
Aun para ver los progresos de la tipografía en nuestro país, no
deja de tener algo de interés este cuaderno basco, de 36 páginas en
56 E U S K A L - E R R I A .
4.º, impreso en la Misericordia de Azcoitia en 1762. Aparecen en él
variedad de letras mayúsculas, minúsculas y bastardillas. Tal vez sean
más antiguos algunos grabados en madera algo más bastos, que figuran
en el mismo, como el floron de la última página 36, la imágen de
la Soledad y un angelote con la letra mayúscula Z en un libro, que se
hallan en la página 3, y las armas de Guipúzcoa de la página 8, en
cuyos lados se ven un hombre y una mujer, con sus respectivas porras,
teniéndola el hombre en la mano derecha y la mujer en la izquierda;
y es de notar tambien que el Rey que se halla coronado y
sentado, tiene además del cetro en la mano derecha, un mundo ó
globo con su cruz encima á la izquierda, entre la otra mano y la rodilla
real. Esta observacion última nos permite abordar una pequeña
cuestion ó curiosidad heráldica, preguntando á los eruditos euskaristas,
anticuarios y maestros de blason, ¿por qué en algunas de esas armas
más antiguas de Guipúzcoa se ven hombre y mujer, (como representacion
de los naturales ó de la familia bascona) y el globo en la
izquierda del rey, y no se pintan ni globo ni mujer en las armas guipuzcoanas
de publicaciones más modernas?
Réstanos advertir, que en esta reproduccion de Gabon-sariak, hemos
eliminado todas las erratas de imprenta, y corregido con esmero
muchas faltas de ortografía, valiéndonos al efecto de un ejemplar muy
completo del librito de Luisa, que el año pasado nos legó generosamente
su dueño (Q.S.G.T.) D. Benigno de Orbegozo, excelente
bascongado de Bilbao, poseedor del bascuence, muy amante de las
glorias euskaras, aun en sus viajes de América y Tierra Santa, y suscritor
constante de esta Revista.
UN BASCONGADO.
(Se continuará.)
R E V I S T A BASCONGADA. 73
CURIOSIDADES BASCONGADAS.
El primer melodrama euskaro del siglo XVIII,
por la poetisa azcoitiana Luisa.
(CONTINUACION).
GABON-SARIAK | EDO | AURTENGO GABONETAN, | AZKOITIKO ELEIZA NAGUSIAN
KAN | TATUKO DIRAN GABON KANTAK EDO | OTSALDIAK. | PUERNATUS
EST NOBIS, | VENITE ADOREMUS. | AZKOITIN | MISERIKORDIAN MDCCLXII.
Azkoitiko Miserikordiako
Ama Birjiña Soledadekoari.
ANDREA:
Zure mende gozoan bizitzeko zoriona degunok, zure mendean
ta egapean ipiñi ere bear ditugu gure gauza guztiak. Argatik gaur argierazotzen
degun papelcho au, zure mendean ipintzen degu, ta ala
artu ere bear dezu zuk; bada batetik gurea da, ta bestetik guk gure
onginaierak egiten dizkuen ongiteakgatik eman nai diegun saribat
da: ta abek zure eskuetatik bialtzen dizkuen-azkero beren ongiteak,
ta ondasunak, esku orietatik biurtu ere nai diegu sari-au. Arzazu bada,
gure Ama gozoa, nai oi dezun ongiroarekiñ papel-cho au; eman
egiozu zure grazia, ta adierazo egiezu gure ongiñ guziai gure borondate
ona, ta eziñ beste moduz pagagintzakeala, ezpada arekin, ta zuri
74 E U S K A L - E R R I A .
otoitzeak zure Seme Jauna-gandik erdietsi dezazula aientzat guzientzat,
osasuna, bakea, ondasunak mundu onetan, zure ume zurchoetan
gasta ditzaten, ta bestean sekulako bizitza; ala eskatzen dizu, Andrea,
zure oñetan umilki auspez etzinik.
Miserikordiako echeak.
Luisa Miserikordiako-ak ongiñ guziai gabon, urte-on,
ta berri on.
Nere biotzeko ongincho maiteak. Igaroko urtean gabon-saria pranko
eman badidazue ere, orra aurten, aurrea artuta, nun neuk ematen
dizuedan: ¿Ta nolakoa ala ere? Zuek geienean gabon egiteko aza-burubat,
edo bakallao puska batekiñ askidatu, ta kunplitu dezue nerekiñ;
baña nik zuentzat berariaz inprimierazo ditudan kantacho, edo
otsaldi eder auekin erregalatzen zaituet.
Oraiñ zuek esango dezue zer apetek, edo eroaldik emandidan onetarako?
Ara bada, adiezazue.
Igazko gabonetan ekusinituan gure echean makina bat gabon-kanta
inprimitu: batzuek Bilbao-koak zirala, besteak Madril-goak, Karizkoak,
ta eztakit nun añ urrutietako batzuek; ta adios nun berealase
gogoak emanzidan; ¡zer! ¿beste iñun diran eleizaak inprimierazotzen
ditue, ateratzen dituen kantaak, (azkenik Bilbaoko San Praskuko
Praille gajoetaraño) ta gure Azkoitiko Eleiza ederrean kantatzen diranak,
illunpean gelditu bear debe? Nundik nora? Ezdebe beste erdera
mordollosko abek ainbat merezi? Ez bada, Jainkoak naibadeu; ta datorren
urtean, bizi banaiz, soñean daramadan gona au salduko badet
ere, inprimitu bearko debe deamuchoetan. Orra bada, esan da egiñ,
nun inprimierazo ditudan aurten gure Azkoitiko musika aingeruzkoak
kantatuko dituan iru kanta-aldiak.
Jakiñ ere naiko dezue, norzaz baliatu naizan koplaak ta beren soñua
ateratzeko, ta jakiñ-gura geiegicho bada ere, ez dizuet ezer isildu
nai. Koplarik geienak nere burukoak dira; ta bost gaubela, ta izerdi
gozo kosta bazaitzit ere ondo enpleatutzat ematen ditut diranak: Egia
da (ez diot iñori ezer kendu nai) Martin beltz gizagajoak, mesederik
asko egiñiz, lagun eginda batez ere, segidilla, ta arako aria edo kopra
R E V I S T A BASCONGADA. 75
andi aetan, bada sekula alakorik nola ekusi ere ez neban, eziñ asmatu
neban; ta ark berriz, nola iñunziak egiten ere dakian, asko daki, ta
gizon jakintsubat da. Soñua edo koplea ez da nerea; ezdakit orrenbeste;
baña Probinzian dira maisurik pamatuenai eragin diet. Melon
anchiñako organista buapo ark, ta Lorencho danchariak, biak alkar
arturik, atera debe.
Ala ere ez dide kantatzen bentajarik eramango, ez batak eta ez
besteak; ta ala, ikasi nai deban guzia, ez dauka nigana etortzea baño,
ta nik berealase erakutsiko diot; bada eztarri garbi garbia ezbadet ere,
belarriak galantak ditut. Onen besterekiñ agur; bada kanpaeak badarauntza
ya, gabon egiteko, gure deiez.
(Se continuará).
112 E U S K A L - E R R I A .
CURIOSIDADES BASCONGADAS.
El primer melodrama euskaro del siglo XVIII,
por la poetisa azcoitiana Luisa.
(CONTINUACION).
LENENGO OTSALDIA.
Tonadillea.
Sekulako ikaraturik
Nago ikusi dedanaz;
Ez bait du iñork sinistuko
Bakarrik nere esanaz.
Bada ni ere
Neure ikusirik,
Egon naiz eziñ
Sinisturik.
Gure erriko sartzayeran
Dagoan Abel-eche ura
Aiñ dago argia, ta ederra,
Zer dirudi Zerua.
Baña au ez da ezer ere
Beste gauzeen aldean
Ez da ez ainbeste mirari
Ekusi iñoz lurrean.
Bada ni ere, etc.
Aditu nai dituztenak
Jarbitez nere aldean
Esango ditut diranak
Segidillacho auetan.
Baña utzi bulla
Alde batera;
Chit, chit, ya noa
Abiatzera.
Segidillaak.
Aurcho zoragarri bat
Or portalean,
Otzak kil, kil, kil, datza
Lasto gañean.
Ai, aur ederra!
Ai, aur guria!
Ai, aur gozoa!
R E V I S T A BASCONGADA. 113
Ai, aur eztia!
Otzak, kil, kil, kil, datza
Lasto gañean.
Belen guztian
Eztute iñun aurkitu
Ostaturikan.
Ai, aur ederra, etc.
Asto idi batzuek
Etziñik auspaz,
Zerbait berotzen dute
Beren arnasaz.
Ai aur ederra, etc.
Errukiago
Dira abereak berak
Gizonak baño.
Ai, aur ederra, etc.
Chit emakume eder bat
Alboan jarrita
Zoro biurturik dago
Ari begira.
Ai, aur ederra, etc.
Bai, biak ere
Ederrean alkarren
Antza badebe.
Ai, aur ederra, etc.
Andre eder au aur onen
Ama andre izanik,
Jaio zanean bezela,
Dago orregatik.
Ai, aur ederra, etc.
¡Zer miraria!
Ama izanik, donzella
Bait da garbia.
Ai, aur ederra, etc.
Aur eder onen aita
Ez da gizona
Da espiritu garbi bat,
Da Jaungoikua.
Ai, aur ederra, etc.
Argatik bada
Mirari aiñ andi au
Gertatu bait da.
Ai, aur ederra, etc
Maiz ekusi dezute
Kristal garbian
Nola sartu ta erten
Oi dan argia.
Ai, aur ederra, etc.
Ausirik gabe,
Ta loirikan batere
Utzirik gabe.
Ai, aur ederra, etc.
Gisa-artan Andre onen
Sabel garbian
Sartu, ta erten izanda
Jainkoaren itza.
Ai, aur ederra, etc.
Aren gisara
Mancha gabe, ta osorik
114 E U S K A L - E R R I A .
Gelditzen dala.
Ai, aur ederra, etc.
Agurecho bat ere
An dago aurchoaz,
Eziñ dauka negarra
Pozaren pozaz.
Ai, aur ederra, etc.
Iñoiz malkoak
Oi dira farra baño
Gozoagoak,
Ai, aur ederra, etc.
Ja u na k esleiturik
Bere ordekotzat,
Aurrak aita ez badu ere
Dauka artakotzat.
Ai, aur ederra, etc.
Zorionekoa
Izatea alako aurraren
Aita ordekoa.
Ai, aur ederra, etc.
Beste gizakumerik
Aurkitzen ez da
Aurcho onen konpañia
Eztitsu onetan.
Ai, aur ederra, etc.
Mundu zoroa!
Ez du sekula jakiñ
Zer dan gauza ona.
Ai, aur ederra, etc.
Bañan ez zaio palta,
Ez konpañia,
Bada berekiñ dauka
Zeru guzia.
Ai, aur ederra, etc.
Argatik naski
Dabil mundua igasi
Toki artatik.
Ai, aur ederra, etc.
Aingeruak kantatzen
Diote aurrari,
Gloria zeruetan
Jaungoikuari.
Ai, aur ederra, etc.
Eta bakea
Gizon on guzientzat
Berriz lurrean.
Ai, aur ederra, etc.
Nai dutenak etorri
Betoz lasterka,
Musika zeruko au
Aditutzera.
Ai, aur ederra, etc.
Ta aekiñ batera
Gure borondate ona
Erakustera.
Ai, aur ederra, etc.
Goazen, ta bere oñetan
Umilki etziñik
R E V I S T A BASCONGADA. 115
Alabatuko degu
Biotz guzitik.
Ai, aur ederra, etc.
Modu onetan
Ez digu, ez, ukatuko
Deusere ezertan.
Ai, aur ederra, etc.
Eska zaiogun bada
Lendabizian,
Ez gaitzala arren utzi
Gere bizian.
Ai, aur ederra, etc.
Gurekin dela
Ez gera ezeren bildur,
Naiz dena dela.
Ai, aur ederra, etc.
Orain aur maite onekiñ
Ongi bagera,
Gero eramango gaitu.
Beraz batera.
Ai, aur ederra, etc.
Bere Aitagana,
Sekulako bizitza
Ta gloriara.
Alabiz.
(Se continuará.)
140 E U S K A L - E R R I A .
CURIOSIDADES BASCONGADAS,
El primer melodrama euskaro del siglo XVIII,
por la poetisa azcoitiana Luisa
(CONTINUACION).
BIGARREN OTSALDIA.
A R I A
Caridadearen edo egiazko amorioaren auan.
¡Au egun zoratzekoa!
¡Zer poz andia!
¡Zer atsegiña!
Aiñ da poz nere gogoa,
Zein da ez dakit zer egiñ.
Errezitatua.
Jaungoiko andiaren
Esku indartsuak sortutako guziak,
Eguzki eder, illargi, ta izar argiak,
Zeruak, lurra, ta ichaso zabalak,
Atozte, atozte ni-gana zeranak.
Kanta ditzagun guzien artean1
Jaungoikoaren gloriak gaurko gabean.
Mendi portitzak, aariak bezela, danza:
Munochoak salto, bildotschoen gisara,2
Ibar, ta madura lau, baso ta chara;
(1) Psalm. 18.
(2) Psalm. 113.
R E V I S T A BASCONGADA. 141
Atozte, atozte, nigana, zeranak,
Kanta dezagun guzion artean
Jaungoikoaren gloria, gaurko gabean.
Arbola orritsu berde, trebola fiñak,
Larrosa, klabeliña, eta jazmiñak,
Ibai zabal osiñez betetakoak,
Erreka berrichucho itz jarioak,
Itz batean Zerua bere argiakiñ,
Lurra, ichasoaz, ta ur guziakin;
Ibaiak, arbolak, mendiak, eta izarrak,
Atozte, atozte nigana zeranak,
Kanta dezagun guzion artean
Jaungoikoaren gloria gaurko gabean.
Ariachoa.
Eguzki andia,
Izar argia,
Lastotan dautzan
Aurcho orrek
Sortua zera,
Ta orren mendera
Bizi artean
Zaude zuek.
Ur aserrea,
Mendi eskerkea,
Lastotan dautzan
Aurcho onek,
Ain geldirikan
Zuen tokian
Leku batean
Zauzka zuek.
Au ala izanik,
Aur biurturik
Gaurko gabean
Dadukat nik,
Gizon tristea,
Penaz betea,
Libratu dezan
Pekatutik.
Nik ekarririk
Gizon egiñik,
Nik gaur bear det
Kantatu,
Bere etorrera
Gizon artera;
Eta ala zuek
Lagundu.
(Se continuará.)
170 E U S K A L - E R R I A .
CURIOSIDADES BASCONGADAS.
El primer melodrama euskaro del siglo XVIII,
por la poetisa azcoitiana Luisa
(CONTINUACION).
IRUGARREN OTSALDIA.
ARTZAI KANTA.
Adirakia.
Guziak dakite nola aingeruak gaztigatu zieten Belen inguruko arzaiai
munduaren Salbatzallea jaio zala estrabi batean.1
Ebanjelioko pasarte onetatik, ta beste toki askotatik, nun J. K.
gureak bere burua arzaitzat izendatzen duen, artu izanda otsaldi edo
kanta onen irudidea; zeñean asmatzen dan, Belen inguruko arzaiak
jakiñik Arzai berri bat eldu dala Abel echera, alkar arturik diazela ongi
etorria ematera. Onetarako, Tirsis ta Filis lagun guztietatik gazteenai,
ta bozik onenak dituztenai, enkargatzen diete, ongi-etorria guzien
izenean ematea, zeintzuek au egiten dute kanta berri onetan; nun arzayaren
egokikilde edo metophora-ren azpian estaltzen diran Jesu-Kristoren
bizitza, ta gure Fedeko misteriorik nagusienak.
Arzai-korua.
Ola, goazen arzaiak,
Abel-echera,
Lagun berri bat
Ezagutzera:
Ta ongi etorri on-bat
(1) San Luc, cap. 20
R E V I S T A BASCONGADA. 171
Ematekotzat,
Guzien partez,
Tersis, zuk ta Filis-ek
kanta, kanta berri bat.
Tersis ta Filis-ek, biak.
Baña kontu zuek ere languntzeaz,
Estribillo batez guzien artean.
GUZIAK: Ordu onean.
Tersis ta Filis-ek.
¡Arzai zoragarria!
Ona emen gera,
Ongi etorri on bat
Zuri ematera:
Ez da arzairik gelditu
Inguru guzian,
Diranak emen datoz
Bada elkarren leyan.
Eranzuera.
Eranzun bada, lagunak,
Esan dezun bezela,
Jakiñ dezan, etortze onez
Nola gu poztu geran:
Ea bada, kanta laster.
GUZIAK. Bai, bai, bai, bai, bai, bai, bai.
BIAK.... Ea bada, kanta laster.
GUZIAK. Bai, bai, bai, bai,. bai, bai, bai.
Ongi etorri zerala,
Arzai pare-gabea,
Gurekiñ bearko dezu
Beti sekularean.
T. ta F.
Artaldeak bakarrik,
Chabolak zai-gabe,
Utzirik gatoz, baña
Ardurarik gabe:
Pistietatik dala
172 E U S K A L - E R R I A .
Naiz lapurretaik,
Zuk gordeko dituzu
Or zautzan lekutik.
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Etsaya alperrik dabil,
Leoia bezela,
Inguruka, ustez, zerbait
Artuko duela:1
Judako leoiaren2
Begiratzun batek,
Utzi erasoko dizka
Laster bazter abek.
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Zu agertuarekiñ,
Egingo dute iges
Gure etsai guztiak
Emendik bildurrez:
Euren damu gaistoan
Usatuko dira,
Ta inpernuetaraño
Ondatuko dira.
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Arzaitzat zendozena
Ainziña gengian,
Lenagoko gizonai
Maiz aditurikan:
Ta aiñ maite artaldea
Izango dezula,
(1) S. Ped. Ep. 2. cap. 50.
(2) Apocalyp. c. 5.
R E V I S T A BASCONGADA. 173
Nonta azkenik bizitza
Kastauko zaitzula.
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Ardiak duten gaitza
Kentzeko jakiñik,
Ez dala arzaiaren
Odola lakorik;
Etorri ta, egun asko
Pasatu baño len,
Asiko zeradela
Ugariro isurten.1
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Amodio andi onek
Parerikan ez du,
Arzai ona zerala
Erraz dezakezu:2
Orrek ardiak zaitzen
Ipiñiko zaitu,
Ta orrek aien ondoren
Ekarriko zaitu.
Eranzun bada, lagunak, etc,
T. ta F.
Bost bider ekustean,
Lagunak utzirik
Ardiren bat diala
Bide okerretik:
Galdu dediñ bildurrak,
Osta anchiturik,
Biurtuko dezu atzera
(1) Zirkunzizioa.
(2) S. Juan, cap. 10.
174 E U S K A L - E R R I A .
Lepoan arturik.1
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Ogei ta amairu urte
Pena andiz beteak,
Emango ditzu, abek
Ondo gordetzeak:
Ta aien kabuan gero,
Esker ematea,
Izango da gogorki
Bizitza kentzea.2
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Orduan kunpli dediñ
Ainziñako itza;
Arzaia jo, ardiak
Banatuko dira:3
Baña iru egun baru
Zu pistuko zera,
Ta bilduko dituzu
Elkargana ostera.
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Ala ere Aitagana
Biurtu bearko dezu,
Ta artalde maite ori
Utzi naiko ez dezu:
Baña zure amoreak
Asmatuko bait-du,
Nola, joanagatik,
Aiekiñ gelditu.
Eranzun bada, lagunak, etc.
(1) S. Luc. cap. 15.
(2) Pasioa.
(3) S. Marc. cap. 14.
R E V I S T A BASCONGADA. 175
T. ta F.
Mirarietatikan1
Mirari andiena
Izango da artarako
Ikusiko dena:
Bada ogiaren antzaz
Ostia batean
Geldituko zerade
Zure art-aldean.2
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Emen Zerutik iñoiz
Alde egin bagerik,
Egongo zera ardien
Janari egiñik:3
Orrela izango zera
Beti aien aldean
Ariketa munduak
Dirauen artean4
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Asko ez baliz bezala
Mirari aiñ andia,
Ipiñiko ere dezu
Ordeko Artzaya:
Zure ardiak ongi
Gobernatu ditzan,
Ta bide on-etatik
Erabilli ditzan.
Eranzun bada, lagunak, etc.
(1) Sto. Tom. Serm.
(2) Eucaristía.
(3) S. Juan cap. 12.
(4) S. Math. cap. 28.
(5) S. Juan, cap. 21.
176 E U S K A L - E R R I A .
T. ta F.
Arzai onen mendean
Arkitze ez diranak
Izan bearko dute
Galduak dianak:
Ta ala, arzai maitea,
Zurekiñ nai degu,
Ta argan zure ordea
Ezagutzen degu.
Eranzun bada, lagunak, etc.
T. ta F.
Arzai onen mendean
Bizi ta illko gera,
Joateko zurekiñ
Aitaren aldera;
Arren lagun zakizgu
Au ala kunplitzen,
Gero goza zaitzagun
Zeruetan. Amen:
Eranzun boda, lagunak, etc.
(Bukatuko da.)
200 E U S K A L - E R R I A .
CURIOSIDADES BASCONGADAS.
El primer melodrama euskaro del siglo XVIII,
por la poetisa azcoitiana Luisa.
(CONCLUSION).
Kopla jostalluak.
Ezagundu munduak
Jesus jayo dena;
Ain dago mudatua
Ez dirudi lena:
Len guzia zan pena
Negar, naibageak;
Ta oraiñ atsegiñ, gusto
Algara, parreak.
Gorroto, errierta,
Auziak, ta gerrá,
Gaitzak, gose, gezur, ta
Intenzio okerrák:
Juanik: ya ez dago
Ezerren bildurrik,
Ta ala dago mundua
Zeru bat egiñik.
Abogadu, eskribau,
Eta merioak,
Mediku, barbero ta
Botikarioak,
Ez dira bear; ta argatik
Izango da sarri
Hipocrates gasoa
Saguen janari.
Ezpatak, lanzaak, eta
Berte arma guziak
Erositzen dituzte
Errementariak:
Ta alperrikan ez dediñ
Galdu burni ura,
Empleatzera diaz
Gure probechura.
R E V I S T A BASCONGADA. 201
Achur, burdiñara ta
Gorde biurturik,
Nekazari langiñak
Ongi giaturik;
Emango digu lurrak
Garia, ta artoa,
Gaztaña, sagardoa
Ta ardoa naikoa.
Garia ta artoa
Merke ta ugariro,
Gaztaña ta sagara
Berriz urte-oro:
Ta ardoak galdurikan
Lengo malizia,
Ez gaitu moskortuko,
Edan zia-zia.
Ez da onezkero esango
Gezurrik batere,
Egia esango dute
Dendariak ere:
Juan da emendik tranpa,
Ta pede gaistoa,
Ia ur bage saltzen da
Tabernan ardoa.
Basa-arteko pistiak
Malso-malso egiñik,
Ez dute ya alkar jaten,
Ta aiñ gichi gizonik:
Bat egiñik guziak
Alkarren-artean
Bizi dira etsai gabe
Kontentuz bakean.
Otsoa, eta ardia
Zelai zabalean
Sarri ekusten dira
Biak jolasean:
Alberdanian chita
Aizariarekiñ,
Portugesa laztanga
Gastelau barekiñ.
Ausen bai dala egiaz
Denbora urrezkoa,
Ta ez len koplari zarrak
Erausitakoa;
Oraiñ aien amesak
Egia sorturik,
Ekusten ari gera
Pozez zoraturik.
Baña kanta berri au
Geicho luzatu da,
Nere eztarri tristea
Ia urratu da:
Naiago det isildu
Katarratu baño;
Agur, nere jendeak,
Urrengo urteraño.